Tâm thất ở thai nhi

Trong chương trình hỏi đáp y học kỳ này, Bác Sĩ Hồ Văn Hiền trả lời thắc mắc về trường hợp thai nhi có tâm thất phải có hai đầu ra, kênh nhĩ thất, tâm thất trái nhỏ hơn bình thường

Bác sĩ Hồ Văn Hiền

19.11.2012

Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.

Ông Bùi Trung Trường ở Sài Gòn, Việt Nam có câu hỏi như sau:

"Bà xã em 33 tuổi, mang bầu 28 tuần. Khi đi siêu âm tim thai, thì bác sĩ kết luận là tâm thất của em bé có hai đầu ra, kênh nhĩ thất toàn phần với thất trái nhỏ và bác sĩ ghi thêm là heterotaxy. Em muốn hỏi là bệnh lý của thai nhi như thế thì điều trị có hết hay không, tỉ lệ thành công là bao nhiêu phần trăm? Mình có thể tiên lượng là tương lai của em bé sống như thế nào, có ảnh hưởng tới trí não em bé hay không? Nếu mình phẫu thuật thì sẽ phát triển như thế nào? Số tiền chi phí cho ca phẫu thuật là bao nhiêu?"

Chúng tôi đã chuyển thắc mắc cho bác sĩ Hồ văn Hiền, và sau đây là phần giải đáp của bác sĩ Hiền:

Tâm thất phải có hai đầu ra, kênh nhĩ thất, tâm thất trái nhỏ hơn bình thường
(Double Outlet Right Ventricle, Atrio-ventricular canal, Left Ventricle Hypoplasia and Heterotaxy.)

Lắng nghe giải đáp của bác sĩ

Cạnh tranh khốc liệt để làm vợ đại gia

Trong số 169 cô gái đâm đơn ứng tuyển làm vợ đại gia ở thành phố Vũ Hán, chỉ có 5 cô lọt qua các vòng thi. Cuộc tuyển chọn này được câu lạc bộ doanh nhân triệu phú độc thân Trung Quốc tổ chức.
> Dịch vụ mai mối bùng nổ ở Trung Quốc

Mỗi cô gái phải trải qua 5 vòng thi. Ở vòng đầu tiên, mỗi cô gái được một bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ xem xét diện mạo, để chắc chắn rằng vẻ đẹp của họ là tự nhiên chứ không phải một sản phẩm của dao kéo hay mỹ phẩm. Sau đó, các ứng viên sẽ phải đối mặt với một chuyên gia tâm lý học để kiểm tra tính cách và chỉ số EQ. Ở vòng thứ ba, lá số tử vi của các cô sẽ bị một thầy bói đem ra phân tích, để xác định liệu nó có thực sự phù hợp với người chồng tương lai và công việc kinh doanh của ông ta hay không. Nếu vượt qua, các ứng viên sẽ tiếp tục được kiểm tra trình độ, kiến thức và hiểu biết cơ bản bởi một học giả. Tại vòng cuối cùng, một chuyên gia về tình yêu, hôn nhân và gia đình sẽ nói chuyện với từng ứng viên để xác định sự phù hợp của cô với vị trí của một phu nhân trẻ tuổi.

Các ứng viên nói chuyện trước khi tham gia 5 vòng tuyển chọn của "Cuộc thi sắc đẹp toàn cầu". Sự kiện này được tổ chức bởi "Câu lạc bộ doanh nhân độc thân Trung Quốc" hôm 18/11.

Cuộc thi rầm rộ này bắt đầu từ tháng 5 ở Quảng Châu, tiếp diễn ở tổng cộng 10 thành phố trên toàn Trung Quốc. Điểm đến đầu tiên trong hành trình “tìm vợ”, đã nhận được hơn 2.800 đơn đăng ký, từ các thiếu nữ 19 cho tới những phụ nữ đã ngoại ngũ tuần, bất chấp việc các doanh nhân đã tuyên bố độ tuổi giới hạn cho các ứng viên là 28. Ngoài những cô gái xinh đẹp đến từ thành phố Quảng Châu, một số người còn lặn lội bay từ Australia hay Singapore để thử sức với cơ hội nghìn năm có một này.

Trong số 11 doanh nhân đang kiếm tìm một nửa trong mộng, có người sở hữu khối tài sản lên tới hơn 10 tỷ tệ (khoảng 1,59 tỷ USD), trong khi 10 chàng còn lại có trung bình 360 triệu tệ. Họ đã ủy thác quyền lựa chọn bạn đời cho các đại diện đặc biệt, những người được thuê để tổ chức sự kiện.

Các triệu phú đều đặt những tiêu chuẩn rất cao cho người vợ tương lai của họ. Ngoài một số chỉ tiêu cơ bản như độ tuổi từ 18 tới 28, chiều cao dao động trong 1m60 và 1m75, có trình độ đại học, ngoại hình ưa nhìn, mỗi doanh nhân lại có một vài tiêu chuẩn riêng. Đặc biệt, tỷ phú giàu có nhất cũng chính là người có một danh sách dài và khác thường nhất, trong đó yêu cầu phu nhân tương lai không được nặng quá 50 kg và phải còn trinh. Tuy nhiên, thông tin về cá nhân ông lại chỉ được tiết lộ rất sơ sài: đã ly dị, chưa tới 50, sở hữu 10 tỷ tệ, là một doanh nhân có tiếng ở Trung Quốc, đam mê đánh golf, vóc dáng nam tính. Ngoài ra, không một chi tiết nào về ông được cung cấp, bao gồm cả chân dung và tên thật.

Đáp lại, phần lớn các ứng viên cho biết họ hiểu và chấp nhận yêu cầu về trinh tiết. Chỉ một cô gái tuyên bố: "Nếu bị khám xét cơ thể chỉ vì chuyện đó, thì thực sự là một sự xúc phạm không nhỏ".

Bên trong cuộc thi tuyển vợ ở Trung Quốc

Nhà tổ chức lưu ý rằng, để đáp ứng nguyên tác bảo mật, thông tin của cả 11 doanh nhân đều không được phép tiết lộ với các ứng viên. Tất cả những gì các cô gái được biết là 11 tỷ phú và triệu phú đều đang kinh doanh trong những lĩnh vực cốt cán của nền kinh tế Trung Quốc, từ bất động sản, may mặc, khách sạn, tài chính cho tới nhà hàng, khách sạn.

Cũng theo người tổ chức chương trình, họ dự định sẽ chọn ra 28 cô gái từ 320 ứng viên của vòng cuối và mở một buổi tiệc sang trọng kéo dài hai ngày tại một khách sạn 5 sao cho các cô cùng 11 doanh nhân.

Khi được hỏi về phản ứng nếu phải hẹn hò với một người đàn ông đứng tuổi, một cô gái cho biết, sẽ là nói dối nếu nói cô yêu một doanh nhân 50 tuổi giàu có, bởi sự thật là cô chỉ yêu tiền của ông ta.

Rất nhiều ứng viên cho biết họ theo đuổi một cuộc sống giàu sang vì cha mẹ và con cái của họ, và không nghĩ quan điểm này đồng nghĩa với sự ham mê tiền bạc. Chen, một trong những cô gái có mặt ở chương trình, nói cô không ngại kết hôn với một người đàn ông có tài nhưng tay trắng, nhưng sẽ là rất mạo hiểm khi đặt cược đời mình vào một anh chàng như thế. Vậy nên, để đảm bảo cho tương lai, cô quyết định chọn đi con đường tắt. Theo lập luận của Chen, một người đàn ông giàu có, trưởng thành và tài giỏi cũng sẽ là một người chồng đáng tin cậy.

Để làm hài lòng vị tỷ phú đặc biệt nhất, nhà tổ chức thậm chí đã treo thưởng 50.000 tệ cho "người môi giới". Họ tuyên bố, "nếu bạn biết bất cứ cô gái nào đạt đủ tiêu chuẩn, làm ơn hãy giới thiệu cô ấy cho "Câu lạc bộ doanh nhân độc thân Trung Quốc". Nếu cô gái bạn giới thiệu được chọn để hẹn hò với quý ông này, bạn sẽ nhận được 50.000 tệ tiền mặt hoặc một món quà có giá trị tương tự".

Lời mời gọi này đã hấp dẫn rất nhiều người săn tiền thưởng. Phần lớn đều khẳng định rằng, "đây là một cơ hội rất tuyệt vời" và "rất đáng để thử sức". Tuy nhiên, có người lại nói: "Tôi không biết làm thế là gửi cô ấy tới Thiên đàng hay Địa ngục nữa?".

Quỳnh Hoa (Theo Ministryoftofu)

Uống xi-rô ho, 13 người chết

Thứ Hai, 26/11/2012 16:29

(NLĐO) - Có ít nhất 13 người chết và vài người khác bị ngộ độc sau khi uống một loại xi-rô ho độc hại ở phía đông thành phố Lahore thuộc Pakistan hôm 24-11 vừa qua.

Loại xi-rô ho gây chết người là thuốc giả

 

Phía cảnh sát cho biết có hơn 20 nghiện ma túy đã uống loại xi-rô ho do địa phương sản xuất vào chiều ngày 23-11. Vài phút sau, nhiều người đã ngã gục.

5 người đã chết tại chỗ, số còn lại được chuyển tới Bệnh viện Nhà nước Mayo. Tại đây, các bác sĩ nói rằng loại thuốc này đã bị pha trộn giả mạo, gây hại nghiêm trọng đến các cơ quan nội tạng người sử dụng.

Theo nguồn tin từ bệnh viện, cuối ngày 25-11, thêm 8 người nữa đã qua đời và 7-10 người trong tình trạng nguy kịch.

Loại xi-rô này dễ dàng được tìm thấy tại các cửa hàng bán thuốc trong thành phố với giá 40 Rupees (0,42 USD).

Shahbaz Sharif - Thủ hiến bang Punjab, miền Bắc Pakistan cho biết ông đã thông báo rộng rãi vấn đề này và chỉ đạo cảnh sát niêm phong công ty sản xuất xi-rô và các hiệu huốc bán sản phẩm này. Đồng thời, ông cũng đã lập một ủy ban điều tra yêu cầu báo cáo trong vòng 72 giờ.

Chủ của các hiệu thuốc bán loại xi-rô trên đã bị bắt và mẫu xi-rô độc hại cũng đã được gửi lên phòng thí nghiệm để kiểm tra.

Việc kinh doanh các loại thuốc giả mang lại nhiều lợi nhuận ở Pakistan và nhiều công ty dược phẩm địa phương đều bị hút vào đường dây buôn bán này.

Trước đây, chính phủ nước này đã bắt giữ một số cơ sở sản xuất thuốc không đạt tiêu chuẩn nhưng sau đó sự việc đã đi vào quên lãng và không ai bị trừng phạt.

Cháu bé sơ sinh thở máy đã tử vong

(NLĐO) - Sáng 25-11, bà Trương Thị Đẩu (mẹ sản phụ Bùi Thị Mỹ Ly) xác nhận cháu trai sơ sinh của bà đã tử vong lúc 23 giờ đêm qua tại Bệnh viện Đa khoa Quảng Ngãi.

Sau khi bé tử vong, lực lượng công an đã lập hồ sơ, khám nghiệm, lấy lời khai người nhà… để phục vụ công tác điều tra. Hiện tại gia đình đã đưa cháu bé về an táng.

 

Anh Lê Văn Vũ đau đớn trước cái chết của con
 

Như Báo Người Lao Động đã thông tin, vào ngày 19-11, sản phụ Bùi Thị Mỹ Ly nhập viện chờ sinh. Tuy nhiên, các bác sĩ để sản phụ nằm chờ hơn 8 tiếng, khi chị Ly sa dây rốn mới tiến hành mổ khẩn cấp. Khi mổ xong, trẻ sơ sinh bị ngạt nặng và đưa vào thở máy, đến 23 giờ đêm 24-11 thì cháu tử vong.

 

Gia đình đã gửi đơn tố cáo đến nhiều cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ngãi cùng lãnh đạo Bộ Y tế vì cho rằng chính các y bác sĩ của bệnh viện tắc trách mới xảy ra sự việc đáng tiếc trên.

Mất mạng vì dùng quá nhiều Viagra

(NLĐO) - Một người đàn ông Ả Rập Saudi đã thiệt mạng do uống quá liều thuốc cường dương Viagra khi đang ngủ cùng gái mại dâm tại căn hộ thuê ở Morocco.

Thuốc cường dương Viagra. Ảnh: Emirates247

 

Nhật báo Sabq của Ả Rập Xê Út đưa tin ngày 25-11 cho biết nhân viên bảo vệ tòa nhà phát hiện thi thể người đàn ông Ả Rập Saudi không được xác định danh tính và đã báo cảnh sát.

Sau đó, cảnh sát đã bắt giữ một phụ nữ bản địa 26 tuổi được nhìn thấy có mặt tại căn hộ ở thủ đô Rabat không lâu trước khi người đàn ông kia qua đời.

Cô gái khai với cảnh sát rằng người đàn ông bắt đầu nôn mửa, trở nên tái nhợt và ngất xỉu sau khi uống nhiều viên Viagra. Người phụ nữ này sau đó đã chạy khỏi căn hộ vì sợ bị buộc tội sát hại người đàn ông.

Cảnh sát cũng đã bắt giữ nhân viên bảo vệ và chủ căn hộ để thẩm vấn và cho biết họ đang phải đối mặt với tội tiếp tay cho mại dâm.

Trước đó, vào tháng 6-2012, một người đàn ông Anh tên Martin Rowe (47 tuổi) cũng đã tử vong do dùng gấp trăm lần liều lượng Viagra cho phép.

 

Trường hợp hy hữu nữa là vào năm 2011, một người đàn ông tên Adrian Carter đến từ bang Texas (Mỹ) đã mua thuốc tăng cường sinh lý hiệu VirilisPro để “mây mưa” với người tình và xảy ra tai nạn giường chiếu kinh hoàng. Tháng 8 vừa qua, anh này gởi đơn kiện sản phẩm khiến anh đau đớn, máu phun tung tóe buộc phải cắt bỏ "của quý" ngay sau đó.

Biến phòng khám tư thành bác sĩ gia đình

Biến phòng khám tư thành bác sĩ gia đình

SGTT.VN - Phát triển các phòng khám tư hiện nay thành hệ thống bác sĩ gia đình. Đây là một trong những đề xuất của TS.BS Dương Quang Trung (viện Nghiên cứu và phát triển sức khoẻ cộng đồng) và nhóm cộng sự trong đề tài về hiện trạng phòng khám tư tại TP.HCM, vừa được sở Khoa học và công nghệ nghiệm thu.

Trao đổi sâu hơn với phóng viên báo Sài Gòn Tiếp Thị, ông Trung giải thích: “Cách này vừa góp phần phát hiện bệnh dịch, vừa là cơ sở thực tập và chăm sóc sức khoẻ ban đầu”.

Phát triển các phòng khám tư thành hệ thống bác sĩ gia đình còn như là một cách giúp việc săn sóc sức khoẻ ban đầu của người dân tốt hơn. Trong ảnh: khám bệnh cho người dân tại khoa y học gia đình, bệnh viện Bình Tân, TP.HCM. Ảnh: Thanh Hảo

Ông có thể nói cụ thể hơn?

Trong ngành y tế có y tế công lập và tư nhân, dĩ nhiên nó có sự cạnh tranh nhất định. Nếu chúng ta biết tổ chức tốt thì nó bổ sung cho nhau, giải quyết được nhiều vấn đề, trong đó có vấn đề đang gây bức xúc hiện nay là quá tải, do nhu cầu lớn nhưng dịch vụ cung ứng lại chưa đủ sức.

Nghiên cứu cho thấy, phòng khám tư giúp xây dựng và ổn định mạng lưới y tế toàn thành phố. Cụ thể là làm giảm chi phí, thời gian, giảm quá tải cho bệnh viện vì phòng khám tư chia sẻ khá nhiều bệnh nhân ngoài giờ. Số liệu tại một bệnh viện cho thấy tại đây có khoảng 500.000 lượt khám/tháng, mặc dù đã có phòng mạch tư hay một vài phòng khám tư chia sẻ khoảng 1.000 bệnh nhân/ngày. Do đó, nếu bỏ phòng mạch tư thì sẽ tạo ra một khoảng trống rất lớn trong phục vụ, vì bệnh nhân nhẹ không cần đến bệnh viện. Ví dụ: xử lý trước và sau mổ, khám bệnh ban đầu.

Ngoài ra phòng khám tư còn đóng góp cho y tế địa phương trong việc tư vấn các loại bệnh, tham gia khám chữa bệnh của trạm y tế khi có yêu cầu, một số còn tham gia như bác sĩ gia đình. Một số huyện ngoại thành, phòng khám tư gần như trực suốt đêm, bệnh nhân có thể gõ cửa bất cứ lúc nào.

18% bệnh nhân không hài lòng Nghiên cứu trên thu thập tài liệu tại 250 phòng mạch tư, phỏng vấn 250 bác sĩ ở 21 quận/huyện và 750 bệnh nhân đang khám tại 250 phòng mạch. Theo khảo sát, 67% bệnh nhân không đi khám bệnh viện công do không có thời gian, 14% do phải chờ đợi; 40% bệnh nhân đến khám phòng mạch tư do bạn giới thiệu, 22% do điều trị nhiều nơi không khỏi, 18% do bệnh nhân khác giới thiệu và do bác sĩ giới thiệu chỉ chiếm 3%. Những lý do chính khiến người dân đánh giá phòng mạch tư tốt hơn phòng khám công là biết được trước uy tín bác sĩ (66%); có thể trao đổi (69%), và được theo dõi sát hơn (40%); 35% bệnh nhân cho rằng đảm bảo được sự kín đáo riêng tư. Tuy nhiên, 18% bệnh nhân không hài lòng, chủ yếu vì phải đợi lâu và đông bệnh.

Bác sĩ khám tư chủ yếu là bác sĩ chuyên khoa, nếu thành bác sĩ gia đình có khả thi?

Chúng tôi cho rằng rất khả thi. Hiện nay Việt Nam chỉ có khoảng 6 – 7 bác sĩ/10.000 dân, không nhiều như nước ngoài từ 20 – 30 bác sĩ/10.000 dân. Thống kê của sở Y tế cho thấy, năm 2011 TP.HCM có trên 12.000 cơ sở hành nghề ngoài công lập, trong đó có gần 6.000 phòng mạch tư nhân. Cho nên chúng tôi nghĩ, thay vì đào tạo bác sĩ gia đình phải mất ít nhất sáu năm, thì nên tận dụng mạng lưới chuyên môn này, trong đó có những thầy thuốc rất giỏi. Chưa kể phòng khám tư thực tế còn có mục đích tăng thu nhập của bác sĩ hiện nay. 70% bác sĩ được khảo sát trong đề tài nghiên cứu cho biết mở phòng mạch tư vì thu nhập tại bệnh viện công không đủ sống. Chúng tôi cũng cho rằng, cần có lộ trình xem phòng khám tư là một nhánh của ngành y tế, gắn phòng khám tư với hệ thống công; cho phép phòng khám tư khám bảo hiểm y tế...

Nhưng thực tế phòng khám tư cũng có không ít tiêu cực, bất cập?

Theo khảo sát, tuy rải rác có những than phiền y đức, lấy giờ công để đi làm tư, nhưng qua theo dõi của các lãnh đạo bệnh viện, hiện tượng này không phổ biến. Cung cấp thuốc tại phòng khám tư cũng là một tồn tại. Tuy nhiên theo 2/3 bệnh nhân được khảo sát, việc này là cần thiết vì thuận tiện, đỡ tốn thời gian... Để hạn chế tiêu cực, chúng tôi cho rằng, cần tăng cường việc giám sát bằng các giải pháp như có một hội đoàn nghề nghiệp như y sĩ đoàn, giúp cho việc quản lý nhà nước hiệu quả và tích cực hơn.

Để chuyển được phòng khám tư thành hệ thống bác sĩ gia đình, theo ông cần những gì?

Cái quan trọng đầu tiên là cần có chủ trương của bộ hoặc sở Y tế thành phố về vấn đề này. Có chủ trương rồi thì mới làm được. Thứ hai, xét ngay những trường hợp nào đủ tiêu chuẩn thầy thuốc gia đình thì cho phép khám bảo hiểm y tế. Tôi cho rằng nếu có chủ trương này sẽ thúc đẩy nhanh quá trình chuyển sang thầy thuốc gia đình. Mặt khác, khi phòng khám tư có bảo hiểm y tế thì người dân tới đó sẽ yên tâm hơn. Thứ ba, phải có hẳn một lộ trình cụ thể tập huấn về thầy thuốc gia đình với mạng lưới phòng khám tư.

Bác sĩ gia đình không chỉ chữa bệnh, kê toa

Chủ Nhật, 25/11/2012 22:21

Bộ Y tế đang xây dựng thí điểm đề án bác sĩ gia đình. Đây được xem là giải pháp giảm quá tải bệnh viện

Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh lợi ích của mô hình bác sĩ gia đình (BSGĐ) trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu. Đó là phát hiện bệnh sớm, giảm thời gian và chi phí điều trị… Tuy nhiên, ở Việt Nam, đến nay BSGĐ vẫn còn khá mới mẻ đối với số đông người dân.
Bác sĩ “đa năng”

Theo PGS-TS Phạm Lê An, Trưởng Trung tâm Đào tạo BSGĐ (Trường ĐH Y Dược TPHCM), xuất hiện ở Việt Nam khoảng 10 năm nay nhưng khái niệm về BSGĐ còn khá mới mẻ trong suy nghĩ của nhiều người. “Không ít người vẫn nghĩ rằng BSGĐ là những người khám chữa bệnh theo yêu cầu và phục vụ người bệnh tận nhà, dành cho các gia đình khá giả. Nhưng thực tế, chữa bệnh tại nhà chỉ là một hoạt động rất nhỏ của y học gia đình và BSGĐ có ích cho mọi người, nhất là người có thu nhập thấp” - PGS-TS An cho biết.

 

Việc triển khai mô hình bác sĩ gia đình nhằm tăng cường chất lượng cung ứng dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu

BSGĐ chính là đội ngũ bác sĩ đa khoa 6 năm và bác sĩ chuyên khoa khác được đào tạo thêm về chuyên ngành y học gia đình để bảo đảm việc chăm sóc sức khỏe cho mọi cá nhân, không phân biệt tuổi tác, giới tính hay loại bệnh tật. Là người đầu tiên tiếp xúc với bệnh nhân, vì thế BSGĐ được trang bị đầy đủ kiến thức về điều trị ngoại trú các chuyên ngành nội khoa, ngoại khoa, sản khoa và nhi khoa, về những vấn đề sức khỏe thường gặp. Tại phòng khám ngoại trú, các BSGĐ điều trị bước đầu những vấn đề sức khỏe thường gặp như các chuyên khoa và họ có kinh nghiệm lâm sàng để định hướng cho bệnh nhân đi đúng chuyên khoa cần khám nếu tình trạng bệnh nhân vượt quá khả năng chuyên môn. “Quan trọng hơn, BSGĐ tiếp cận những người khỏe còn lại trong gia đình thông qua lòng tin từ các bệnh nhân họ đã điều trị tốt, để giúp họ dự phòng, phát hiện sớm nguy cơ bệnh tật để phòng ngừa, tầm soát định kỳ những bệnh lý có nguy cơ cao theo nhóm tuổi, theo cộng đồng dân cư thông qua bệnh án y học gia đình...” - PGS-TS An nhấn mạnh.
Theo TS Nguyễn Phương Hoa, Phó trưởng Bộ môn Y học gia đình Trường ĐH Y Hà Nội, một nghiên cứu tại Anh đã chỉ ra rằng nếu tăng thêm một BSGĐ cho cộng đồng dân cư 10.000 dân sẽ giảm được 6% tỉ lệ tử vong chung. Các đánh giá cho thấy chỉ khoảng 10% các cuộc khám đầu tiên của bệnh nhân với BSGĐ cần chuyển khám chuyên khoa và chuyển viện. Vì thế, nếu y tế gia đình tuyến cơ sở bảo đảm chất lượng phục vụ sẽ giải quyết khoảng 80% yêu cầu chăm sóc sức khỏe. Bởi với kỹ năng, kiến thức được trang bị, BSGĐ sẽ cùng lúc giải quyết được nhiều vấn đề sức khỏe, bệnh tật xảy ra đồng thời trên một bệnh nhân. Đặc biệt, không chỉ khám bệnh, kê toa, dự phòng bệnh tật, BSGĐ còn quan tâm đến các yếu tố tâm lý, xã hội để đưa ra hướng điều trị phù hợp với hoàn cảnh, khả năng tài chính của người bệnh.
Giảm chi phí điều trị
Năm 2000, Việt Nam đã triển khai thí điểm mô hình đào tạo BSGĐ. Đến nay, đã có 7 trường đại học y đào tạo BSGĐ và có hơn 500 bác sĩ chuyên ngành này đã tốt nghiệp. Tuy vậy, vai trò trong tầm soát, dự phòng và điều trị bệnh của BSGĐ vẫn rất ít người biết đến. Theo PGS-TS Phạm Lê An, năm 2002, Trường ĐH Y Dược TPHCM bắt đầu đào tạo chuyên ngành y học gia đình, đến nay đã được hơn 11 khóa. Nhà trường vẫn thường xuyên cập nhật kiến thức, kinh nghiệm cho đội ngũ này nhưng vì Việt Nam chưa tổ chức được một hệ thống y tế gia đình lồng ghép ở các tuyến nên đến nay, họ vẫn chưa được hành nghề một cách đúng nghĩa. Trong khi đó, tại Hà Nội, sau khoảng 10 năm thành lập, trung tâm BSGĐ vẫn phát triển chủ yếu mảng tiêm chủng, xã hội hóa hơn là BSGĐ.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cũng thừa nhận chưa có sự quan tâm đúng mức tới y học gia đình. Lãnh đạo Bộ Y tế cho rằng cần đẩy nhanh hơn nữa việc đào tạo hệ thống BSGĐ để mạng lưới chăm sóc sức khỏe tại nhà đạt được hiệu quả cao nhất.
PGS-TS Phạm Lê An nhận định sự có mặt của BSGĐ trong mạng lưới y tế Việt Nam sẽ giúp việc chăm sóc sức khỏe ban đầu hiệu quả hơn. Khi ấy, các bệnh viện chuyên khoa chỉ tập trung xử trí những ca bệnh khó và đóng vai trò là tuyến trên thực sự. Việc đánh giá đúng bệnh, cần chữa trị ở đâu sẽ giúp người bệnh tránh cảnh chờ đợi và giảm các chi phí do giảm tỉ lệ chuyển tuyến không cần thiết, góp phần giảm tải bệnh viện. Ông Trần Quý Tường, Phó Cục trưởng Cục Khám chữa bệnh - Bộ Y tế, cho biết sắp tới đây, khi đề án BSGĐ được thông qua, Bộ Y tế sẽ xây dựng các tiêu chí để người bệnh sẽ được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán khi thăm khám tại các cơ sở này. n

 

Thí điểm ở 7 tỉnh, thành Hiện Bộ Y tế đã xây dựng đề án thí điểm mô hình phòng khám BSGĐ giai đoạn 2012-2016 ở 7 tỉnh và TP gồm: Hà Nội, TPHCM, Cần Thơ, Đà Nẵng, Thừa Thiên - Huế, Khánh Hòa và Tiền Giang. Theo ông Trần Quý Tường, việc triển khai thí điểm này nhằm tăng cường chất lượng cung ứng dịch vụ chăm sóc ban đầu. Người dân thay vì đến bệnh viện lớn để khám những bệnh thông thường thì có thể tìm đến phòng khám BSGĐ để được thăm khám, tư vấn một cách liên tục và toàn diện. Đề án này sẽ hướng tới mục tiêu có tối thiểu 50% bệnh viện tuyến Trung ương, 100% số cơ sở y tế tuyến quận, huyện, thị trấn và 10% phòng khám đa khoa tư nhân tham gia triển khai mô hình phòng khám BSGĐ.

Bài và ảnh: NGỌC DUNG

Hé lộ các dinh thự xa hoa của Adolf Hitler

Hé lộ các dinh thự xa hoa của Adolf Hitler

- Cuộc sống xa hoa của Adolf Hitler tại dinh thự ở Berlin và khu nhà tại Bavaria đã được hé lộ thông qua những bức ảnh màu chưa từng được công bố trước đó.

Một góc căn phòng được trang trí đẹp mắt trong toà nhà Chancellery của Adolf Hitler ở Berlin.

Nội thất sang trọng bên trong văn phòng rộng thênh thang của Hitler ở Berlin vào cuối những năm 1930, đầu những năm 1940.

Hitler uống trà cùng vài người, trong đó có vợ của chính trị gia Albert Forster, tại biệt thự Berghof của mình ở Bavaria vào cuối những năm 1930.

Các bức ảnh màu hiếm gặp này do Hugo Jaeger, nhiếp ảnh gia cá nhân của Hitler, chụp trong khoảng thời gian từ 1936-1945.

Jaeger là một trong số ít các nhiếp ảnh gia sử dụng công nghệ ảnh màu vào thời điểm đó và đã được tiếp cận không hạn chế đối với các văn phòng làm việc và khu vực nghỉ ngơi thư giãn của Hitler.

Ước tính, nhiếp ảnh gia Jaeger đã chụp khoảng 2.000 bức ảnh về Hitler.

Các bức ảnh của Jaeger đã giúp hé lộ phần nào về cuộc sống riêng tư của trùm phát xít Đức.


Văn phòng của Hitler tại biệt thự Berghof.

Cảnh quan thơ mộng bên ngoài biệt thự Berghof của Hitler tại Bavaria.

Được biết, sau Thế chiến II, nhiếp ảnh gia Jaeger từng giấu rất kỹ các bức ảnh liên quan tới Hitler vì lo sợ bị phát hiện có mối quan hệ thân thiết với trùm phát xít.

Năm 1945, Jaeger đã giấu các bức ảnh trong 12 bình thuỷ tinh và chôn chúng dưới lòng đất ở ngoại ô thành phố Munich. 

10 năm sau đó, ông đào chúng lên và giấu ở một nơi khác.

Đến năm 1965, Jaeger đã bán số ảnh cho tạp chí Life.

Phòng khám bệnh trên du thuyền Robert Ley của Hitler. Con tàu này được đặt theo tên của chủ tịch một liên đoàn lao động Đức Quốc Xã, và là một trong những tàu du lịch đầu tiên được tạo ra với mục đích giải trí.

Tiết lộ động trời về cái chết của trùm phát xít Hitler

Tiết lộ động trời về cái chết của trùm phát xít Hitler

Mặc dù có rất nhiều tài liệu đã đưa chi tiết về những khoảnh khắc cuối đời của trùm phát xít Hitler. Những thông tin chắc như đinh đóng cột cùng mốc thời gian chính xác khiến tất cả mọi người đều nghĩ rằng đấy là những thông tin cuối cùng về tên trùm phát xít này. Nhưng gần đây một cuốn sách mới khẳng định rằng trùm phát xít Adolf Hitler không tự sát ở Berlin vào năm 1945 mà trải qua những ngày cuối đời tại Argentina… Những khoảnh khắc cuối đời Người anh em cọc chèo với Hitler là Fegelein gọi điện cho vợ Hitler: "Eva, em cần phải rời xa Quốc trưởng. Đây là vấn đề giữa sự sống và cái chết". Hitler ra lệnh truy tìm Fegelein, bắn ngay mà không cần điều tra, xét xử. "Ôi Adolf tội nghiệp" - Eva than thở - "Tất cả mọi người rời xa anh, tất cả phản bội anh". Trên tờ Bild (Đức), vừa công bố tư liệu của nhà sử học Đức - Joachim Fest (đã mất tháng 9-2006) về những ngày cuối cùng trong boong-ke của trùm phát xít Adolf Hitler. Đó là những giây phút lo sợ, hoang mang đến cùng cực nhưng cũng thể hiện bản chất dã thú của tên đồ tể khát máu nhất trong lịch sử nhân loại. 10h30’ ngày 20/4: Trong ngày này, Hitler tròn 56 tuổi, vì thế tại văn phòng của Quốc trưởng quy tụ các quan chức hàng đầu của Đế chế thứ III: Phó quốc trưởng Goring, Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền Goebbels, Bộ trưởng Nội vụ Himmler, thư ký của Hitler và là Bộ trưởng Không bộ Bormann, Bộ trưởng Quốc phòng và Công nghiệp quân sự Speer, Bộ trưởng Ngoại giao Ribbentrop cùng một số tướng lĩnh cao cấp và sĩ quan tùy tùng khác. Phát biểu một cách ngắn gọn, Hitler đi vòng quanh, nghe những lời chúc tụng, bàn tay run rẩy bắt tay mọi người. Buổi chiều cùng ngày, người ta khuyên Hitler rời Berlin để lãnh đạo tuyến phòng thủ phía nam, nhưng Goebbels khuyên ông ta ở lại. Và Hitler đã đồng ý. 21h45’ ngày 20/4: Hitler chui vào boong-ke của mình. Hắn ta hạ lệnh "phân tán" bộ chỉ huy và chia tay với bác sĩ riêng của mình là Morell - người được lệnh phải di chuyển xuống phía nam. Hitler nói: "Giờ không liều ma túy nào có thể giúp được tôi". Trong sự tĩnh mịch, Quốc trưởng mở bữa tiệc nhỏ. Có Eva Braun, Bormann và vài cộng sự gần gũi. 8 giờ ngày 21/4: Hitler dậy muộn hơn thường lệ 2 tiếng. Hắn ta chú ý đến tiếng pháo của Hồng quân. "Có việc gì thế? Tiếng súng ở đâu vậy? Chẳng lẽ người Nga đã tiến gần như thế!" hắn gào thét trong hoảng loạn. Hitler gọi điện nhưng không ai trả lời và bằng giọng nói yếu ớt, hắn nói đúng một từ: "Phản bội". Vào thời khắc này, thông qua thư ký của Hitler, Goebbels xin phép được đưa vợ và 6 đứa con của mình vào boong-ke. Hitler đi ra gặp Goebbels và nói: "Anh muốn làm gì thì làm! Tôi sẽ không ra lệnh thêm nữa!". Sau đó hắn gọi sĩ quan tùy tùng Jilius Schaub, lấy từ trong tủ sách ra tài liệu cá nhân của mình rồi đốt hết. Một viên sĩ quan chờ báo cáo, nhưng Hitler không cho vào và nói: "Tôi sẽ không bao giờ rời Berlin! Tôi sẽ chết trên bậc thềm của văn phòng quốc xã". Nói rồi hắn ta đóng sầm cửa boong-ke lại. 15h20’ ngày 23/4: Bộ trưởng Quốc phòng và Công nghiệp quân sự Speer đến để chào từ biệt Quốc trưởng. Speer nhận thấy không khí không bình thường. Trong phòng đầy khói thuốc lá, trên bàn là chai rượu. Khi Hitler đi từ phòng này sang phòng kia, không ai còn đứng trong tư thế nghiêm và chào mỗi khi hắn đi ngang qua. Thậm chí những người này còn không ngừng nói chuyện với nhau. Khi nghe Speer nói, trong khóe mắt Hitler là những giọt nước mắt. Hắn nói: "Cuộc sống không thể không có sự mềm yếu". 6 giờ ngày 26/4: Giống như thường lệ, người hầu phòng vào phòng để đánh thức Hitler, nhưng hắn đã thức dậy và nằm vô hồn trên chiếc đi-văng. Hitler đặt món ăn sáng là ca cao nóng và bánh rán. Vào những ngày cuối cùng hắn rất thích ăn bánh rán. Có lẽ chỉ đến giờ hắn mới hiểu rằng mình đã thua cuộc. Hắn cầu nguyện cái chết như là sự giải thoát khỏi thực tế mà hắn không thể chịu đựng được. Ăn sáng xong, Hitler đi ra ngoài hành lang của boong-ke. Hắn kéo lê đôi chân rất khó khăn. Đôi mắt hằn lên những tia máu, nước miếng nhỏ ra từ miệng hắn. Hitler nói với các sĩ quan tùy tùng về những con chó, về việc dạy dỗ chúng và sự tồi tệ của thế giới bao quanh. Sau đó hắn đi vào phòng trực ban, nơi có những con chó. Hắn chơi rất lâu với con chó béc-giê Blondy và 5 con chó nhỏ của nó. 23h40’ ngày 28/4: Hitler ra lệnh đưa một chức sắc có thẩm quyền vào boong-ke để hắn làm thủ tục kết hôn với Eva Braun. Đến gần nửa đêm thì người chức sắc này được đưa đến bằng xe tăng. Chứng kiến cuộc hôn nhân này có Goebbels và Bormann. Trên giấy hôn thú có dòng chữ: "Họ là những người có nguồn gốc thượng đẳng, không có những căn bệnh di truyền". Eva định ký tên thời con gái của mình, nhưng sau đó đã ký "Eva Hitler, tên thời con gái là Braun". 14h15’ ngày 29/4: Trong khi ăn trưa, Hitler tiếp thiếu tướng SS Mohnke, người chịu trách nhiệm bảo vệ khu phố của chính phủ. Hắn ta hỏi Mohnke: "Các anh còn cầm cự được bao lâu nữa?". "Thưa ngài, cùng lắm là một ngày nữa, không hơn thế được" - viên thiếu tướng trả lời. Hitler cho gọi người hầu cận và ra lệnh đánh thuốc độc con chó béc-giê Blondy để nó không rơi vào tay Hồng quân. Thuốc độc đã có sẵn trong tủ sắt của hắn. Sau sự phản bội của Himmler, hắn ta không tin vào những liều thuốc độc được bào chế trong phòng thí nghiệm của SS. Tuy nhiên Blondy chết ngay tại chỗ, còn 5 con chó nhỏ của nó thì bị bắn chết ngoài phố. Hitler bước ra khỏi boong-ke lần cuối cùng để từ biệt con chó yêu của mình, khi quay trở vào, hắn nhận được tin Mussolini chết. Trong vòng vài phút, Hitler bỗng trở nên năng động. Hắn yêu cầu chuyển cho mình tin tức về tình hình các khu chiến sự và khả năng của các khu này trong việc cứu vãn Berlin. Tuy nhiên giờ này nối tiếp giờ kia, các thông tin này đã không được chuyển đến. Bộ máy điều hành hoàn toàn sụp đổ. 7 giờ ngày 30/4: Pháo binh Xô Viết liên tục trong 2 giờ đồng hồ đã bắn hỏa lực khủng khiếp vào khu phố chính phủ. Thiếu tướng SS Mohnke báo cáo: "Chúng tôi chỉ có thể chống cự trong vài giờ nữa". Eva Hitler đến chỗ Hitler và mời hắn ra cửa boong-ke để lần cuối cùng nhìn thấy mặt trời. Tuy nhiên, giao tranh trên phố rất ác liệt và hắn ta không thể ló đầu lên khỏi boong-ke. Khi quay trở lại, gặp viên sĩ quan tùy tùng Guensche, Hitler ra lệnh tên này mang vào boong-ke thật nhiều xăng để thiêu xác hắn. 14 giờ ngày 30/4: Hitler ăn trưa cùng với các thư ký và chuyên gia dinh dưỡng của mình. Viên phi công riêng của hắn là Baur xuất hiện và thông báo, máy bay đã sẵn sàng với lượng xăng đủ bay 11.000km, có thể chở Hitler đến một trong các nước Ảrập, Nam Mỹ hay Nhật Bản. Nhưng Hitler từ chối và tặng Baur tấm chân dung Friedrich vĩ đại. 15h20’ ngày 30/4: Hitler và Eva đi vào văn phòng của hắn. Gần 15h30’, nữ thư ký Truadel Yunge nghe thấy một tiếng súng nổ. Hitler chết ngồi trên ghế sô-pha, mắt mở trừng. Bên thái dương phải của hắn có lỗ thủng to bằng đồng xu, ngay cạnh đó là khẩu súng ngắn Walther. Thoạt đầu Hitler uống ống thuốc độc và sau đó bắn vào đầu mình. Cạnh đó là xác Eva (chết trong tư thế ngồi co chân lại) trong bộ váy xanh với đôi môi được trang điểm. Bà ta cũng uống thuốc độc. Xác Hitler và Eva được viên sĩ quan tùy tùng Guensche và tài xế riêng của hắn là Kempka mang ra khỏi boong-ke đốt cháy trước sự chứng kiến của Bormann. Xăng được tưới đẫm hai thi thể, ngọn lửa bùng lên phủ kín xác của Hitler và người đồng hành cùng hắn vào cõi chết. Thông tin mới được hé lộ Một cuốn sách mới khẳng định rằng trùm phát xít Adolf Hitler không tự sát ở Berlin (Đức) vào năm 1945 mà trải qua những ngày cuối đời tại Argentina. Nhà báo người Anh Gerrard Williams nói ông và đồng tác giả Simon Dunstan đã tìm thấy "một lượng bằng chứng áp đảo" gợi ý rằng Hitler chết già tại Nam Mỹ. Nhiều nhà sử học vốn nói trùm phát xít chết trong một căn hầm ở Berlin vào năm 1945, song Williams tuyên bố nghiên cứu của họ, được đối chiếu từ những hồ sơ mới được giải mật và giám định pháp y, đã thay đổi điều này. "Chúng tôi không muốn viết lại lịch sử song bằng chứng mà chúng tôi khám phá về chuyến đào thoát của Adolf Hitler quá áp đảo để bỏ qua", Williams nói với Sky News hôm 16/10. "Không có bằng chứng pháp y cho cái chết của ông ta cùng người tình Eva Braun và câu chuyện từ các nhân chứng về sự sống sót của họ ở Argentina rất thuyết phục", ông Williams tuyên bố. Cuốn sách có tựa đề Grey Wolf: The Escape Of Adolf Hitler (tạm dịch là Sói sám: Cuộc đào thoát của Adolf Hitler) khẳng định Hitler và người tình Eva Braun đã bí mật bay khỏi nước Đức vào tháng 4/1945 với đích đến là Argentina do chế độ phát xít kiểm soát vào lúc đó. Theo cuốn sách, Hitler đã sống 17 năm tại Argentina và nuôi dưỡng hai con gái cho đến khi chết vào năm 1962. Cuốn sách cũng tố cáo tình báo Mỹ đã đồng lõa với âm mưu nói trên nhằm đổi lại quyền tiếp cận công nghệ chiến tranh của Đức Quốc xã. "Stalin, Eisenhower và Hoover của FBI đều biết không có bằng chứng về cái chết của ông ta trong căn hầm", Williams nói. Ông bổ sung rằng các khám phá mới trong cuốn sách chứng minh rằng những mảnh sọ của Hitler trong tay người Nga thực tế là của một phụ nữ trẻ

Lộ diện con trai bí mật của Hitler với thiếu nữ 16 tuổi

Lộ diện con trai bí mật của Hitler với thiếu nữ 16 tuổi

• 21/02/2012 06:03 | Tư liệu

(VTC News) - Theo các bằng mới phát hiện Adolf Hitler đã có con với một cô gái vị thành niên người Pháp khi đang phục vụ trong quân ngũ thời Thế chiến thứ I.

Qua đời ở tuổi 67 vào năm 1985, Jean-Marie Loret đã từng trực tiếp cầm súng chống lại chủ nghĩa phát xít trong Thế chiến thứ 2, nhưng có những điều ông không bao giờ ngờ được về người cha bí ẩn của mình. 

Câu chuyện kì lạ của ông đã được củng cố bởi các bằng chứng từ cả 2 phía Đức và Pháp và công bố mới nhất của tạp chí Le Point đã tiết lộ bí mật động trời này. 

Mẹ của ông, Charlotte Lobjoie đã từng có quan hệ với Adolf Hitler khi bà mới 16 tuổi trong 1 buổi nghỉ giữa trận chiến tháng 6/1917.

Mặc dù tham chiến với vai trò chống lại người Pháp tại các chiến trường khác nhau bao gồm Seboncourt và khu vực Picardy, nhưng Hitler vẫn tìm cách cho mình có nơi nghỉ dưỡng định kì tại Fournes-in-Weppe, một thị trấn nhỏ tại phía Tây Lille.

Hitler (ngoài cùng bên trái) khi còn là lính trẻ trong quân ngũ

Tại đây Hitler đã gặp cô gái Lobjoie, người sau này kể lại với con trai bà rằng: "Một ngày khi mẹ đang cùng những phụ nữ khác cắt cỏ thì nhìn thấy 1 người lính Đức ở phía bên kia đường."

Bà kể lại: "Anh ta tiến đến với 1 bảng vẽ kí họa trên tay. Tất cả các cô gái đều bị thu hút bởi điều này và tò mò muốn biết anh đã vẽ gì, và mẹ là người được chọn để tiếp cận anh lính trẻ." 

Ngay sau đó cặp đôi trẻ tuổi đã có một mối quan hệ chóng vánh và kết quả là sự ra đời của Jean-Marie vào tháng 3 năm 1918 sau một đêm 'ngà ngà say' của đôi uyên ương.

Bà cũng kể rằng khi ở bên Hitler, hai người rất hiếm khi có những khoảnh khắc đi dạo trong vùng, nếu có thì cũng kết thúc một cách tồi tệ. Chàng trai thường nói những vấn đề to tát mà cô gái không thể hiểu được. Những câu chuyện về các quốc gia trong khu vực là chủ đề mà chàng lính yêu thích, và tốt nhất là nàng không nên lên tiếng trong những thời điểm đó.

Giống như những đứa trẻ có cha là lính Đức khác, Jean luôn bị các bạn tại trường trêu ghẹo và gây gổ. Ông thường được gọi với cái tên 'đứa con của Bosh' và thường xuyên đánh nhau để bảo vệ danh dự về người cha bí ẩn của mình - lúc này đã về bên kia biên giới.

Trong khi đó, bà Lobjoie không muốn nói đến cha của Jean và đã cho ông đến làm con nuôi của một gia đình có tên là Loret vào năm 1930. Nhưng người cha thực sự của ông không ngờ rằng 2 mẹ con vẫn liên lạc bí mật với nhau. 

Sau đó Jean đã gia nhập quân ngũ, chiến đấu chống lại Đức Quốc Xã vào năm 1939 và ông chỉ dừng lại sau khi Pháp bị chiếm đóng từ năm 1940-1944. Trước khi qua đời vào năm 1950, bà Lobjoie lúc này mới tiết lộ cho con trai thông tin cha ông là kẻ độc tài khét tiếng trong thời điểm đó.

Bí mật về con trai của Adolf Hitler đã hé lộ sau khi có những bằng chứng thuyết phục từ cả 2 phía Đức và Pháp.

Từ đó trở đi, để không cho mình rơi vào tình trạng khủng hoảng, ông đã lao đầu vào làm việc. Trong 20 năm liền, nghỉ ngơi là điều gì đó xa xỉ đối với ông. Ngay cả thời gian đi xem phim ở rạp ông cũng không có. 

Nhiều năm sau đó, ông bắt đầu nhờ sự giúp đỡ của khoa học để biết chính xác Hitler có phải là cha mình hay không. Kết quả là 2 người có nhóm máu giống nhau, bên cạnh kiểu viết tay khá trùng hợp. Ngoài ra còn nhiều bằng chứng khác như việc các sĩ quan Đức mang tiền đến cho bà Lobjoie trong Thế chiến II; sau khi bà qua đời Jean đã phát hiện ra chữ kí của Adolf Hitler trên những bức tranh bà cất giữ; thậm chí trong thời gian đó ở Đức còn lưu truyền bức tranh Hitler đứng cạnh một người phụ nữ mà đó chính xác là bà Lobjoie.

Francois Gibault, luật sư của Jean tại Paris cho biết, lần đầu Jean đến gặp ông là năm 1979. Với nhiều cảm xúc lẫn lộn, Gibault đã trò chuyện với Jean dưới góc độ là một nhà tâm lí chứ không phải luật sư. 

Jean đã hỏi ông về việc công khai sự thật mình là con trai của Hitler, luật sư cũng đưa ra gợi ý về việc nhận được tiền bản quyền từ Mein Kampf (Cuộc chiến đấu của tôi), cuốn sách do Hitler viết đã bán được hàng triệu bản trên toàn thế giới. Tuy nhiên Jean đã giữ kín bí mật này, đồng thời viết một cuốn sách có tên 'Cha bạn là Hitler' với nhiều tình tiết và bằng chứng mới trong đó.

Được biết Hitler mặc dù được sinh ra tại Áo nhưng dành rất nhiều tình cảm cho nước Pháp, đặc biệt là Paris. Năm 1940, trùm phát xít đã đến thăm Paris và cúi người trước mộ Napoleon trong sự ngạc nhiên của các tướng lĩnh. 

Mặc dù không có người con chính thức nào nhưng Hitler được biết đến là một người yêu thích trẻ em và động vật. Cuộc đời của trùm phát xít khét tiếng đã kết thúc với việc tự sát sau khi bị Hồng Quân bao vây trong hầm trú ẩn nơi Hitler đã làm lễ kết hôn với tình nhân của mình là Eva Braun trước đó.