Thứ Bảy, 24 tháng 5, 2014

Đau bụng dưới, bên trái

Đau bụng dưới, bên trái

Đau bụng dưới.
Đau bụng dưới.
CỠ CHỮ
Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.

Thính giả Kim Lê ở Việt Nam email đến câu hỏi như sau:

“Xin chào Bác sĩ,

Cho em hỏi em bị đau bụng dưới, bên trái, ngay đường mổ em bé mà nằm ngay bên trái. Đau âm ỉ,và lâu lâu nhói. Nay đã 4 tháng mà không hết. Mới đầu em tưởng về tử cung nhưng đi pap test và biopsy đều tốt, không có gì. Bây giờ đang chuyển sang bác sĩ ruột.

Xin hỏi Bác sĩ, có phải đau chỗ đó là đại tràng không? Em đi cầu thì bình thường. Khi ăn gì lạ thì sôi bụng, đi cầu hai lần và xì hơi nhiều. Em ăn uống bình thường. Em có đi thử máu, nước tiểu,siêu âm đều không có gì.

Chân thành cám ơn Bác sĩ.”
 
Hỏi đáp y học: Đau bụng dưới bên trái

Bác sĩ Hồ Văn Hiền trả lời:

Đau bụng dưới, sôi bụng và sình hơi.

Ở đây tôi chỉ bàn về chứng đau bụng góc dưới bên tay trái (left lower quadrant pain.) Đau vùng này có thể do nhiều nguyên nhân: bón, phân nghẹn ở ruột già, viêm các túi cùng ruột già (đại tràng), bệnh về buồng trứng (ovaries), ống dẫn trứng của đàn bà, u bướu tử cung (làm Pap smear, biopsy cỗ tử cung không phát hiện được một số u bướu tử cung, siêu âm có thể có ích); endometriosis (lạc nội mạc tử cung), thai ngoài tử cung; ở đàn ông có thể do bệnh tuyến tiền liệt, bệnh túi chứa tinh dịch (seminal vesicle); thoát vị ruột (hernia); bệnh liên quan đến niệu quản bên trái (niệu quản/ ureter là ống nối thận với bọng đái), ví dụ như sạn đi qua ống niệu quản có thể làm đau.

1) Bón (constipation) có nghĩa là đi cầu (đại tiện) 2 lần hoặc ít hơn mỗi tuần, đi cầu khó và phải rặn nhiều (excessive straining). Những người bón mạn tính có thể hay đau ở bụng dưới bên trái.

Đa số những trường hợp bón thông thường, phân ứ trong ruột già, làm đau bụng và không có triệu chứng toàn thân (systemic symptoms), cần để ý những biện pháp sau đây:

+ Ăn thức ăn có nhiều sợi xơ (fiber rich diet)(cần 10-12 gram fiber mỗi ngày, nếu cần thì uống những thuốc như metamucil).Ăn nhiều chất sợi hay dùng các thuốc tăng chất sợi có thể không có lợi và làm sình hơi nhiều hơn nếu là IBS (irritable bowel syndrome.)

+ Mỗi bửa ăn phải uống kèm theo 1-2 ly nước (nước lạnh, nước trà,) hoặc nước canh, nước phở.

+ Một số thuốc dễ gây bón, nhất là người già như là thuốc an thần, thuốc đau bụng sẽ làm giảm co thắt ruột nhưng cũng giảm nhu động ruột, gây bón; thuốc hạ huyết áp (ví dụ: calcium channel blockers), thuốc bổ có calcium và chất sắt (calcium and iron supplements), và thuốc lợi tiểu.

+ Xem nơi đi vệ sinh có thoải mái, ngồi ở thế thoải mái hay không, và người bệnh có thể đến phòng vệ sinh một cách dễ dàng, không cần phải nín lâu hay không (ví dụ vì đông người, không kín đáo, chủ nhân không cho công nhân dùng phòng tắm tự do.)

+ Uống thuốc xổ nhiều quá có thể lờn thuốc và gây bón.

+ Phụ nữ do sanh đẻ khó khăn có thể yếu những bắp thịt (cơ) vùng sàng xương chậu (pelvic floor dysfunction), u xơ tử cung lớn cũng có thể đè lên ruột già nằm phía sau tử cung và làm khó đi cầu.

+ Một số trái cây như đu đủ, trái kiwi (nhiều fiber),apricot, cherry, xoài, nho giúp cho đi cầu dễ dàng hơn.

+ Sau đây là những thuốc bán không cần toa ở Mỹ, bệnh nhân cần tham khảo với bác sĩ của mình):

(1) Tăng chất sợi (fiber supplements): Cám (Bran powder) (1-4 muỗng canh, 2 lần/ ngày.) Gạo lứt, bánh làm bằng cám cũng có thể cung cấp nhiều cám hơn.

(2) Psyllium: (metamucil); Methylcellulose (Citrucel.)

(3) Thuốc làm trơn phân (stool surfactant): docusate sodium (Colace.)

(4) Thuốc làm phân ướt và mềm: Magnesium hydroxide (Philip's Milk of magnesia); Polyethylene glycol (Miralax.)

(5) Thuốc kích thích ruột (stimulant laxatives, có thể làm đau quặn ruột): bisacodyl, cascara, senna (Senokot.)

2) Những người bị chứng “irritable bowel syndrome” (IBS hay còn gọi là "Hội chứng ruột nhạy cảm") hay đau không rõ rệt ở bên trái bụng dưới, cảm thấy cần đi cầu ngay sau khi ăn một số thức ăn "không hạp", sau đó thì hết đau, và sức khoẻ vẫn tốt như thường. Có thể sình bụng, trung tiện nhiều (flatus), khi tiêu chảy khi bón, và phân nhiều nhớt (mucus). Thường triệu chứng xuất hiện trên người trẻ (trên dưới 20). Nếu người trên 40-50 tuổi mà có triệu chứng đường ruột dột ngột xuất hiện, nhất là nếu có tiêu chảy về đêm, bón hay tiêu chảy nặng, sụt cân, sốt đi kèm theo đau bụng, phải đi khám bác sĩ để tìm nguyên nhân (như viêm ruột, ung thư, vv), không thể cho là "irritable bowel syndrome" được.

Chữa bệnh "hội chứng ruột nhạy cảm" (IBS):

+ Tránh ăn uống một số chất như đổ mỡ, cà phê.

+ Người hay sình bụng tiêu chảy: xem xét khả năng không chịu chất lactose trong sữa, hay những thức ăn làm từ sữa: bơ, kem, phó mát.

+ Thức ăn, bánh làm bằng bột mì.

+ Một số chất đường (carbohydrate) khó hấp thụ dễ làm sình bụng, tiêu chảy. fructose trong corn syrup (đường trích từ bắp),apples, pear, dưa hấu.

+ Chất fructan (fructose polymer) trong hành, asparagus, artichokes.

+ Chất sorbitol.

+ Chất raffinose (galactose+glucose+fructose) trong giá (brussels sprouts), bắp cải, lentils, legumes (đậu : peas, beans). Ruột người không tiêu hoá các chất đường này. Tuy nhiên các vi khuẩn trong ruột có enzyme alpha-GAL làm cách chất này lên men (fermentation), sinh ra khí methane, carbon dioxide và hydrogen khiến sình bụng và trung tiện ("xì hơi") nhiều.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cho dùng thuốc để ruột bớt co thắt,bớt tiêu chảy (như loperamide, Imodium(R)), trị bón, vd: milk of magnesia), hay đôi khi dùng thuốc chống trầm cảm.

3) Viêm đại tràng (colitis), đa số viêm đại tràng làm tiêu chảy hơn là đi cầu khó khăn (bón.)

4) Một số bệnh nhân bị viêm túi cùng ruột già sigma ( acute sigmoid diverticulitis): đau bụng dưới bên trái, sốt nhẹ, đi cầu khó, bón. Bác sĩ chữa diverticulitis bằng thuốc kháng sinh, cho ăn thức ăn lỏng vài ngày thì bớt, thường uống thuốc 7 ngay- 2 tuần. Trường hợp nặng hơn, hoặc theo dõi sau khi bệnh viêm túi cùng nhẹ đã thuyên giảm do chữa bằng kháng sinh, bs cho đi soi ruột (colonoscopy), hoặc định bệnh hình ảnh(imaging) như CT (kỹ thuật số cắt lát) hay MRI (cọng hưởng từ trường), hay siêu âm, hay hiện nay ít dùng hơn bằng cách bơm chất barium (cản quang vào hậu môn) rồi chụp X quang. Có thể thấy các túi cùng, ruột già bị sưng, hoặc chỗ bị lũng, ap xe, và cũng để loại bỏ khả năng u bướu ruột già (colonic neoplasms.)

5) Do đó cần khám bs tổng quát cũng như bs phụ khoa nếu triệu chứng dai dẵng và không có định bệnh dứt khoát.

Bác sĩ Hồ Văn Hiền.

Cảm ơn bác sĩ Hồ Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi Đáp Y Học này.

********

Quý vị có thể nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com

Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại miễn phí để tiếp nhận các thắc mắc khác của quý thính giả về sức khỏe và y học thường thức. Số điện thoại miễn phí dành cho mục Hỏi Đáp Y học là 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ ba và thứ năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Việt Nam. Quý vị cũng có thể gửi câu hỏi cho chúng tôi qua điện thư ở địa chỉ Vietnamese@voanews.com.

Thứ Sáu, 23 tháng 5, 2014

Đi chơi bị chó dại cắn

Hà Nội: 2 trường hợp tử vong do bị chó dại cắn

Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội, Hoàng Đức Hạnh cho biết sau ba năm, Hà Nội lại xuất hiện hai trường hợp tử vong vì bệnh dại lên cơn do chó dại cắn thuộc hai xã Hoàng Diệu­ huyện Chương Mỹ và xã Bắc Sơn­ huyện Sóc Sơn.

Tiêm vắcxin bệnh dại cho chó nuôi trong nhà. (Ảnh minh họa: Xuân Trường/ TTXVN).
Tiêm vắcxin bệnh dại cho chó nuôi trong nhà. (Ảnh minh họa: Xuân Trường/ TTXVN).
  
Theo điều tra của Sở Y tế Hà Nội, cả hai trường hợp này đều chưa được tiêm phòng bệnh dại, sau khi bị chó dại cắn chủ quan không đi tiêm phòng, nên sau đó đã phát bệnh dại lên cơn không thể cứu chữa được.

Theo chính quyền xã Bắc Sơn, huyện Sóc Sơn, địa bàn nơi xảy ra một trường hợp tử vong do bị chó dại cắn trong tháng 5/2014, là một xã đông dân cư, mỗi gia đình đều nuôi từ 2-3 con chó, mèo.

Tuy nhiên từ đầu năm đến nay, tỷ lệ tiêm phòng cho đàn chó nơi đây mới chỉ đạt 23%. Tình trạng thả rông chó ra đường ở Sóc Sơn nói riêng và huyện ngoại thành diễn ra phổ biến.

Người dân các địa phương vẫn đang còn chủ quan trong việc phòng chống bệnh dại, không thực hiện tiêm phòng khi bị chó cắn.

Đối với hai địa phương có trường hợp tử vong vì bệnh dại lên cơn, Sở Y tế đã trực tiếp làm việc với cấp ủy, chính quyền xã và yêu cầu thực hiện nghiêm việc phòng, chống bệnh dại trên người, khuyến cáo người dân không chủ quan mà khi bị chó mèo nghi dại cắn, bệnh nhân phải rửa kỹ vết thương bằng nước xà phòng đặc, nước muối để sát khuẩn. Sau đó, người bệnh cần đến các cơ sở y tế để tiêm phòng.

Theo Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Hoàng Đức Hạnh, hiện nay, Chính phủ đã có Nghị định 05 về phòng chống bệnh dại trên động vật, trong đó quy định chó không được thả rông và phải được tiêm phòng bệnh dại, do đó các địa phương phải tổ chức tiêm phòng cho đàn chó theo quy định.

Biện pháp hữu hiệu phòng chống bệnh dại là nâng cao nhận thức của nhân dân trong việc nuôi súc vật chó mèo, không thả rông bừa bãi, tuân thủ tiêm phòng dại cho chó mèo đầy đủ.

Cùng với đó, ngành y tế Hà Nội đẩy mạnh truyền thông, tập huấn cho cán bộ y tế huyện, xã trong công tác giám sát, phát hiện, chuẩn bị đầy đủ huyết thanh và vắcxin, tư vấn tiêm huyết thanh kháng dại và vắc xin phòng dại cho người dân.

Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội chỉ đạo tăng cường tiêm phòng dại trên đàn chó, mèo.

Bí quyết chăm bé mau lớn

Bí quyết chăm bé mau lớn

Là bác sỹ dinh dưỡng, tôi phải nói rất nhiều lần với các phụ huynh là: để đánh giá trẻ có lớn hay không, dinh dưỡng đúng và đủ hay không, có rất nhiều tiêu chí bên cạnh cân nặng. Đó là chiều cao, sự phát triển của vận động, giao tiếp, cảm xúc và nhận thức.

 
Trẻ không chỉ lớn lên theo độ tuổi mà còn theo từng cột mốc phát triển.
Trẻ không chỉ lớn lên theo độ tuổi mà còn theo từng cột mốc phát triển.
 
Vấn đề lớn nhất hiện nay của các bà mẹ là chưa để ý nguồn tham khảo chính thống, chẳng hạn như lên mạng hoặc các diễn đàn để xin lời khuyên từ mọi người về cách chăm con, thay vì đưa con đến khám bác sỹ. Hoặc so sánh cân nặng của con mình với vài trẻ xung quanh rồi ép ăn, gây căng thẳng nặng nề, thay vì nhìn vào bảng biểu đồ phát triển của Tổ chức Y tế Thế giới.
 Tôi khẳng định, mỗi trẻ sẽ lớn lên theo từng cột mốc phát triển. Cột mốc đầu tiên, từ lúc sinh ra đến nửa năm, gây nhiều căng thẳng nhất, khi bà mẹ cần làm quen với việc làm mẹ, với đứa trẻ đang lớn lên từng ngày. Cân nặng lúc bé 3-4 tháng thường tăng gấp 2 lần so với lúc mới sinh. Vì thế, có thể gọi cột mốc này là mau lớn.
Bé lớn nhanh từ 0 - 6 tháng...
Cân nặng và chiều cao là những con số dễ theo dõi nhất. Tuy nhiên, để đánh giá bé có phát triển toàn diện hay không, bạn hãy theo dõi con cả về thể chất (cân nặng, chiều cao) kèm với phát triển về vận động và tình cảm. Hãy xem bé có biết đưa mắt nhìn theo mẹ, theo tay mình, có biết hóng chuyện không? Về vận động thì bé có biết nâng đầu cổ, tay chống đẩy khi nằm sấp, và có bắt đầu lật khi được 5 - 6 tháng? 

Lúc này, trẻ cần mức năng lượng ở mức cao nhất, 110 đến 130 Kcal cho 1kg cân nặng (so với 90 – 110 Kcal/1kg cân nặng ở các giai đoạn khác). Vì thế, khi trẻ bú mẹ, bạn không nên cho uống nước để không pha loãng sữa mẹ. Thêm vào đó, trẻ cần được bú hết sữa đầu, sữa cuối và cả ở 2 bầu vú.
Cần chú trọng dinh dưỡng cho mẹ
Để có thể phát triển từ em bé sơ sinh chỉ biết khóc oe oe đến em bé biết nhìn, biết lật, biết bò…, tế bào thần kinh của bé liên tục phát triển. Cơ thể cần vật liệu để xây màng tế bào và liên kết, chuyên biệt hóa các tế bào thần kinh. Do đó, bé cần được bổ sung DHA để kết nối, phối hợp hành vi, cơ, khả năng giao tiếp. Kế đến, cơ thể rất cần canxi cho phát triển xương và cơ.
 
Do đó, mẹ phải bổ sung canxi để tốt cho xương của bé. Tuy nhiên, cần lưu ý đến vitamin D để cơ thể có thể hấp thu và chuyển hoá canxi. Sữa mẹ có ít vitamin D nên bé và mẹ phải phơi nắng để tránh nguy cơ thiếu canxi do thiếu vitamin D.
Mẹ cũng cần phòng ngừa nguy cơ thiếu máu bằng cách bổ sung sắt sau sinh . Tiếp theo là để ý lượng đạm, axit amin cho bé để tạo cơ và xương. Với bà mẹ sữa quá nhiều, nên bỏ bớt sữa đầu (chủ yếu là đường lactose) để trẻ được bú sữa sau chứa nhiều chất béo và đạm.
Trẻ không chỉ lớn lên theo độ tuổi mà còn theo từng cột mốc phát triển.
Dinh dưỡng đúng cho những năm tháng đầu đời là phương pháp hiệu quả tối đa tiềm năng của bé qua từng cột mốc phát triển.
 
Để đủ sữa cho bé bú, bà mẹ chỉ cần ăn đủ 4 nhóm thực phẩm (bột đường, đạm, béo, rau củ quả), để ý chất đạm giàu sắt (từ thịt đỏ và rau xanh). Mẹ chỉ cần ăn thêm khoảng 550 Kcal (bằng khoảng 2 chén cơm). Có khoảng 200 Kcal của sữa mẹ sẽ lấy từ mỡ của cơ thể mẹ (vì thế, cho con bú mẹ sẽ mau lấy lại dáng hơn). Lượng thực phẩm ăn thêm này cũng có thể thay thế bằng 1 - 2 ly sữa có bổ sung DHA, sắt…
 
Bà mẹ hiện đại cũng nên sáng suốt lựa chọn thực phẩm để đủ chất vào sữa cho con thay vì để lên cân cho mẹ. Chẳng hạn thay vì ăn chân giò hầm đu đủ, với chân giò chỉ có da và mỡ, ít dinh dưỡng, hãy thay bằng cháo (có gạo), nấu với thịt nạc, đậu xanh, đu đủ (là chất rau xanh). Hãy ăn trái cây và bổ sung các chất béo tốt như dầu cá, dầu thực vật.
 
Bác sỹ Nguyễn Thị Hoa
 Nguyên Trưởng khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Nhi Đồng 1, TPHCM

Trẻ không chỉ lớn lên theo độ tuổi mà còn theo từng cột mốc phát triển.
Được nghiên cứu phát triển dựa trên kết quả khảo sát tình trạng dinh dưỡng của trẻ em tại Việt Nam & khu vực Đông Nam Á (SEANUTS) và nhu cầu dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời của trẻ, dòng sản phẩm Dutch Lady mới là giải pháp dinh dưỡng tối ưu cho từng cột mốc phát triển từ giai đoạn mang thai đến lúc 2-6 tuổi. Dòng sản phẩm này bao gồm: Dutch Lady Mama (cho giai đoạn mang thai), Dutch Lady Khám Phá (cho trẻ từ 2 đến 4 tuổi), và Dutch Lady Sáng Tạo (cho trẻ từ 4 đến 6 tuổi).

Thứ Năm, 22 tháng 5, 2014

Sinh lý yếu

TPO - Rất nhiều đàn ông ve vãn tôi, muốn làm tình nhân của tôi cho dù họ không biết chồng tôi bị như thế. Cách tán tỉnh của họ cũng rất tế nhị, mà đòi hỏi của tôi lại lớn nên tôi thấy khổ sở vô cùng khi tỏ thái độ nghiêm khắc với họ, cố làm một phụ nữ đoan trang.
Quan điểm của bạn đọc về vấn đề này, xin gửi về tòa soạn theo địa chỉ email: online@tienphong.vn
Tôi không dám tin mình sẽ giữ được sự thủy chung suốt đời với người chồng bị yếu sinh lý, hằng ngày chỉ động viên mình cố vượt qua ngày hôm nay.
Tôi 35 tuổi, lấy chồng đã 9 năm. Những năm đầu tiên, cuộc sống vợ chồng của chúng tôi diễn ra bình thường không có gì đáng phàn nàn. Nhưng ba năm trở lại đây anh ấy bị yếu sinh lý và hiện nay thì gần như bất lực hoàn toàn. Tôi đã hết sức thông cảm, an ủi, động viên anh ấy rất nhiều. Chồng tôi cũng cố gắng điều trị nhưng tình hình không thể khá lên được.
Chồng tôi là một người tốt, chỉ trừ vấn đề kể trên thì anh ấy không có nhược điểm nào hết. Tôi nghĩ, đó không phải lỗi của anh ấy, vì vậy mình cần phải chấp nhận và giữ sự chung thủy đến đầu bạc răng long. Nhưng nói thì dễ, làm thì khó. Tôi đang ở tuổi mà nhu cầu về thể xác lên cao hơn bao giờ hết. Nhiều đêm tôi không ngủ được vì vật vã, và cả lúc ban ngày cũng mơ tưởng đến việc đó.
Chồng tôi chắc cũng hiểu nên nói rằng, nếu không chịu được, anh ấy sẽ giải phóng cho tôi bằng việc ly hôn,  còn nếu vẫn là vợ anh ấy thì đừng bôi tro trát trấu vào mặt anh ấy.
Tôi thấy không thể vì chuyện tình dục mà bỏ một người chồng tốt, phá vỡ một gia đình hạnh phúc. Nhưng vượt qua sự thôi thúc thể xác thật quá khó khăn.
Mỗi ngày, mỗi giờ tôi đều phải cố gồng mình để giữ phẩm tiết, bởi không hiểu sao cơ thể tôi rất ngược đời, thiếu chuyện đó mà người lại càng nảy nở, mắt lại càng sáng rực lên.
Rất nhiều đàn ông ve vãn tôi, muốn làm tình nhân của tôi cho dù họ không biết chồng tôi bị như thế. Cách tán tỉnh của họ cũng rất tế nhị, mà đòi hỏi của tôi lại lớn nên tôi thấy khổ sở vô cùng khi tỏ thái độ nghiêm khắc với họ, cố làm một phụ nữ đoan trang.
Tôi không dám nghĩ mình sẽ giữ được sự trong sạch đến cuối đời, mà ngày nào cũng đến chiều tối, về đến nhà mới dám thở phào là hôm nay mình đã vượt qua. Cứ thế này thì tôi sa ngã mất. Có ai có cách gì giúp tôi không?

Chồng nghiện phim sex hơn "yêu" vợ

Chồng nghiện phim sex hơn "yêu" vợ

Chuyện tình dục vợ chồng em rất tốt nhưng không hiểu sao anh ấy vẫn nghiện xem phim sex.

Vợ chồng em lấy nhau đến giờ đã được hơn 3 tháng. Nhìn chung chuyện quan hệ tình dục của hai vợ chồng em khá tốt. Anh ấy vẫn “yêu” em như bình thường, bản thân em cũng thỏa mãn với chuyện chăn gối. Nhưng có một điều khiến em rất buồn và khổ tâm đó là em hay bắt gặp anh ấy xem phim “ấy” một mình. Mỗi lần em vào, thấy em anh ấy lại vội tắt đi.
Em cảm thấy rất bực mình vì thi thoảng có thời gian rảnh rỗi anh ấy lại đóng cửa phòng để xem phim. Em muốn chồng dành thời gian cho mình hơn nữa chứ không phải là bị cuốn hút bởi những điều kia. Em có cảm giác chồng thích xem phim hơn là gần mình vậy. Điều đó làm em cảm thấy tủi thân và tổn thương vô cùng.
phim sex, tình dục, chăn gối
Chuyện tình dục vợ chồng em rất tốt nhưng không hiểu sao anh ấy vẫn nghiện xem phim sex (Ảnh minh họa)
Mong chuyên mục cho em một lời khuyên. Liệu nam giới xem phim sex như vậy có phải là không tốt và có biểu hiện về bệnh gì đó không? Em mong chuyên mục tư vấn giúp em. Em xin chân thành cảm ơn! (Em gái)
Trả lời:
Em gái thân mến! Cảm ơn em đã gửi những thắc mắc của mình về cho chuyên mục. Vấn đề của em, chuyên mục xin được giải đáp như sau:
Trên thực tế, nam giới “giải trí” bằng việc xem phim sex là điều hết sức bình thường. Không hẳn nam giới tìm tới phim sex là do không thỏa mãn trong đời sống tình dục mà chỉ đơn giản là vì tò mò, muốn thử cảm giác mới và đôi khi là xem để học hỏi, “nâng cao trình độ” chuyện phòng the cho mình. Những bộ phim đó đôi khi cũng là một cách để nam giới hiểu thêm về bản thân, cải thiện khả năng chăn gối của mình và áp dụng vào thực tế với vợ. Riêng về điều này nó không phải là bệnh nếu như anh ấy không bị “nghiện nặng” mà chỉ đơn giản là thi thoảng xem thì không có hại.
Nếu như em cảm thấy chồng dành quá nhiều thời gian cho việc đó thì nên nhẹ nhàng góp ý với anh ấy để anh ấy điều chỉnh lại. Em đừng lo lắng hay cảm thấy bực bội quá về điều này để rồi khiến cho tình cảm vợ chồng bị ảnh hưởng.
Chúc em sớm giải quyết được vấn đề của mình, luôn mạnh khỏe và hạnh phúc!
Ths. Bs Phạm Thị Vui

Vị hoàng đế trẻ tuổi và những trò dâm loạn tai quái nhất Trung Quốc

Sau khi nắm rõ tình hình, Phùng Tiểu Liên nghĩ ra một cách để giúp chủ nhân của mình, đó là để Mục Hoàng hậu đem mình tới dâng cho Hoàng đế.

Vị hoàng đế trẻ tuổi dâm đãng (Ảnh minh họa) Vị hoàng đế trẻ tuổi dâm đãng (Ảnh minh họa)

Phùng Tiểu Liên nói rằng, cô sẵn sàng làm tai mắt cho Mục Hoàng hậu tại hậu cung của Hoàng đế, cung cấp mọi thông tin cần thiết để Hoàng hậu biết tâm ý của hoàng thượng, đồng thời dùng lời nói của mình để ly gián, khiến Hoàng đế dần xa lánh những mỹ nữ khác.
Nếu như vậy, chẳng bao lâu sau, Hoàng đế sẽ quay lại sủng hạnh Hoàng hậu như xưa. Đang trong lúc bế tắc vì thất sủng, Mục Hoàng hậu cho rằng, phương pháp của Phùng Tiểu Liên là một “diệu kế”, vì vậy đồng ý ngay. Tuy nhiên, có lẽ Mục Hoàng hậu không ngờ được rằng đó lại là sai lầm lớn nhất trong đời mình. Bởi lẽ, kể từ khi dâng Phùng Tiểu Liên cho Cao Vỹ, bà Hoàng hậu đáng thương đã hoàn toàn đánh mất người đàn ông của cuộc đời mình.
Những trò dâm loạn tai quái
Đúng như lời của Phùng Tiểu Liên đã nói, kể từ khi có được cô tỳ nữ họ Phùng, mỹ nhân họ Đổng lập tức thất sủng, chẳng còn được Cao Vỹ đoái hoài đến nữa. Tuy nhiên, cũng kể từ đó, Mục Hoàng hậu gần như không còn tồn tại với vị Hoàng đế thứ 5 triều Bắc Tề này nữa. Người ta nói rằng Phùng Tiểu Liên không chỉ xinh đẹp, tài năng mà điều đặc biệt là mỹ nhân này có một làn da trắng nõn nà như ngọc.
Vì thế, Cao Vỹ vừa nhìn thấy Phùng Tiểu Liên đã như bị hút hồn, tới mức ngẩn ngơ không nói được lời nào cả. Không chỉ xinh đẹp, đa tình và quyến rũ, cô tỳ nữ họ Phùng lại là người cực kỳ thông minh và giỏi đoán ý, lấy lòng kẻ khác. Vì thế không giống như những mỹ nhân khác sau khi được sủng ái một thời gian thường bị Cao Vỹ chán ghét, Phùng Tiểu Liên rất biết cách để trói chặt Cao Vỹ, khiến vị Hoàng đế dâm loạn không thể rời ra được.
Kể từ ngày được Cao Vỹ sủng ái, Phùng Tiểu Liên được vị Hoàng đế triều Bắc Tề cho phép “ngồi thì cùng ghế, ra ngoài thì cùng xe”. Nên nhớ rằng, thời cổ đại Trung Quốc, Hoàng đế là người có quyền lực tối cao vô thượng, điều đó được thể hiện qua tất cả những chi tiết nhỏ nhất, từ việc ăn mặc, đi lại cho tới mỗi cử chỉ, hành động. Tất cả mọi hành động vi phạm những quy tắc điển lễ ngặt nghèo đều bị coi là tội khi quân và phải chịu những hình phạt cực kỳ tàn bạo và khắt khe.
Ngay việc ngồi xe nhiều ngựa như Hoàng đế hoặc sử dụng vải màu vàng để may quần áo đều phải chịu tội tru di. Nói như vậy thì việc Cao Vỹ để Phùng Tiểu Liên ngồi cùng ghế, cưỡi một ngựa đủ cho thấy rằng ông vua dâm loạn này sủng ái cô tỳ nữ họ Phùng tới mức nào. Thậm chí, có sử gia còn chép rằng, Cao Vỹ từng tuyên thệ với Phùng Tiểu Liên rằng “suốt đời suốt kiếp sẽ ở bên nhau”.
Không có bất cứ yêu cầu nào của mỹ nữ họ Phùng không được Cao Vỹ “chấp hành” một cách nhanh chóng và hoàn mỹ nhất. Thậm chí, giả như mặt trăng mà có thể lấy xuống được thì tin chắc rằng, ngày nay chúng ta sẽ chẳng còn mặt trăng mà ngắm. Kể từ khi có được Phùng Tiểu Liên, niềm cảm hứng văn chương của Cao Vỹ lại dạt dào hơn bao giờ hết. Vị Hoàng đế Bắc Tề bất chấp những mối hiểm họa đang rình rập cả bên trong lẫn bên ngoài, bất chấp cả vận mệnh quốc gia đang bên bờ vực thẳm, ngày đêm viết nhạc, phổ khúc, cùng Phùng Tiểu Liên lấy việc ca hát, nhảy múa, uống rượu, hưởng lạc làm vui, cho đó là cảnh sống thần tiên mà chỉ có hai người hiểu được.
Có được Phùng Tiểu Liên, Cao Vỹ chết mê chết mệt, mấy lần định phế bỏ Mục Hoàng hậu, lập Phùng Tiểu Liên làm Hoàng hậu. Tuy nhiên, Phùng Tiểu Liên cũng là người biết trước biết sau, nhớ lại ơn của chủ cũ, không nỡ “cạn tàu ráo máng”, vì vậy kiên quyết không đồng ý làm Hoàng hậu.
Mỹ nhân lắc đầu, Cao Vỹ cũng không đành lòng cưỡng ép, thế nhưng để bày tỏ sự sủng hạnh của mình, Cao Vỹ phong cho Phùng Tiểu Liên làm Thục phi, tước vị chỉ đứng sau mỗi Hoàng hậu, và cho tới ở Long Cơ Đường.
Tuy nhiên, tòa cung điện này trước kia vốn là chỗ ở của Tào Chiêu nghi, Phùng Tiểu Liên không chịu dùng lại cung điện của kẻ khác, lại sợ số phận của mình giống như Tào Chiêu nghi nên bắt Cao Vỹ phá Long Cơ Đường đi và xây lại một tòa mới. Cao Vỹ đương nhiên không dám có “ý kiến”, lập tức ra lệnh phá bỏ Long Cơ Đường rồi mở ngân khố, lấy hàng vạn lạng vàng xây dựng một tòa cung điện mới cho Phùng Tiểu Liên.
hoang de, phung tieu lien, hoang de dam dang, cuong hiep, hoang de bac te,
Phùng Tiểu Liên
Dã sử chép rằng, Phùng Tiểu Liên nổi tiếng nhất với làn da trắng như ngọc và vóc dáng thon thả cực kỳ hút hồn. Mùa đông, Tiểu Liên giống như một cái chăn bông ấm áp, khiến những người ôm nàng trong tay như được lên nơi tiên cảnh. Còn mùa hè, làn da của Tiểu Liên nõn nà, trơn mượt giống như một viên ngọc quý. Chính vì vậy, một kẻ dâm loạn như Cao Vỹ đương nhiên chết mê chết mệt.
Cao Vỹ quá si mê Phùng Tiểu Liên, chẳng khi nào muốn rời tay. Ngay cả lúc lâm triều, cùng các quan đại thần bàn chuyện quốc gia đại sự, Cao Vỹ cũng ôm mỹ nhân họ Phùng trong lòng, hoặc đặt trên đùi, để vừa nghe các đại thần bàn chuyện “đại sự” vừa được ngắm nhìn và trò chuyện với người đẹp.
Các quan đại thần trong triều bản thân cũng là đàn ông, thấy cảnh tượng đó ngay giữa chốn nghị triều, kẻ thì xấu hổ, kẻ thì nghĩ tới chuyện dâm loạn, thành ra người nói điều này, người khác lại trả lời điều kia, chẳng ai hiểu được ai. Vì vậy, rất nhiều chuyện lớn của triều đình được quyết định mà vẫn chẳng ai hiểu ai là người quyết định và vì sao lại có cái quyết sách ấy. Thế nhưng, chưa dừng lại ở đó, thấy các đại thần xấu hổ với cảnh tượng nhức mắt nơi ngai vàng, Cao Vỹ bỗng nhiên nảy ra một ý nghĩ quái đản.
Cao Vỹ cho rằng, một người đẹp như Phùng Tiểu Liên mà một mình ông ta hưởng thụ thì sẽ không còn đẹp nữa, vì như thế chỉ có một mình mình biết là nàng đẹp, hơn nữa sẽ uổng phí sắc đẹp khuynh thành và làn da như ngọc quý của nàng. Vì vậy, Cao Vỹ không thể một mình cứ giữ chặt lấy nàng mà phải đưa nàng ra để cho tất cả đàn ông trong thiên hạ cùng chiêm ngưỡng để biết nàng đẹp tới mức nào.
Nghĩ là làm, ông vua dâm loạn họ Cao ra lệnh cho Phùng Tiểu Liên ngay giữa triều đình cởi bỏ hết quần áo, khỏa thân nằm trên một chiếc bàn lớn, sau đó bắt các quan xếp thành hai hàng lần lượt từng người bước lên chiêm ngưỡng sắc đẹp và thân thể mỹ nhân.
Chiếm vợ của người khác làm vợ mình, ấy là chuyện thường thấy ở các vị Hoàng đế. Tuy nhiên, đem vợ mình ra bắt khỏa thân đứng trước hàng trăm người đàn ông cho họ xếp hàng chiêm ngưỡng thì có lẽ trên đời này chỉ có một mình Cao Vỹ.
Dâm loạn tới mức ấy, thành ra, ngồi trên ngai vàng vỏn vẹn 10 năm, nhà Bắc Tề dưới sự trị vì của Cao Vỹ đã suy tàn tới mức không thể cứu vãn được nữa. Năm 576, quân Bắc Chu kéo sang tấn công Bắc Tề, quân Tề liên tiếp thất bại, quân Bắc Chu nhanh chóng tiến sát tới kinh đô. Sợ khi quân Bắc Chu kéo tới kinh thành, người đầu tiên chúng lùng giết sẽ là Hoàng đế, vì vậy, Cao Vỹ vội vã nhường ngôi lại cho con trai là Cao Hằng, khi đó mới 8 tuổi.
Sau đó, thấy quân Bắc Chu tàn bạo, đi tới đâu là chém giết tới đó bất kể già trẻ, trai gái, sợ rằng mình có truyền ngôi cho con rồi cũng khó mà thoát khỏi cái chết, vì vậy Cao Vỹ quyết định mang theo Cao Hằng và hơn chục người cưỡi ngựa trốn khỏi kinh thành Bắc Tề chạy xuống phương Nam định đầu hàng nhà Trần. Tuy nhiên, khi mới chạy tới Thanh Châu, nay là Sơn Đông thì bị quân Chu bắt được. Năm 577, Cao Vỹ bị quân Bắc Chu xử tử. Năm đó, vị Hoàng đế triều Bắc Tề mới vỏn vẹn 21 tuổi.

Thứ Tư, 21 tháng 5, 2014

Đau tim, sẩy thai vì viêm lợi

Đau tim, sẩy thai vì viêm lợi

Bệnh ở nướu răng (viêm lợi) có liên quan tới bệnh tim, rối loạn chức năng cương dương, sẩy thai, sinh non và hiếm muộn.
Những người bệnh ở nướu có nguy cơ mắc bệnh về tim cao hơn. Có những ý kiến trái chiều về việc liệu các vi khuẩn ở miệng có thật sự gây bệnh về tim, hay liệu rằng những người sức khỏe răng miệng yếu cũng có khuynh hướng sức khỏe tim mạch yếu. Hiện nay, một nghiên cứu mới ở chuột đã cung cấp thêm manh mối thiên về tác nhân vi khuẩn.
Các nhà nghiên cứu dùng 4 loại vi khuẩn gây bệnh về nướu cho chuột, sau đó theo dõi sự lan truyền các loại vi khuẩn này trong 6 tháng. Các kết quả cho thấy các vi khuẩn di chuyển từ miệng tới tim và động mạch lớn gọi là động mạch chủ, khiến tăng nồng độ cholesterone và viêm nhiễm trong các động vật thí nghiệm, là những nhân tố nguy cơ gây bệnh tim. Các vi khuẩn cũng di chuyển tới thận, phổi và gan.
Kết quả cho thấy loại vi khuẩn gây bệnh về nướu cũng làm phát triển bệnh tim. Các nhà nghiên cứu đã thuyết trình kết quả này vào ngày 18/5 tại Boston, trong cuộc họp thường niên của Hiệp hội Vi trùng học Mỹ.
benh-5468-1400639680.jpg
Ảnh: thehealthsite.
Có 2 dạng bệnh nướu, viêm nướu và viêm nha chu. Cả hai dạng đều phổ biến ở người trưởng thành ở Mỹ. Các vi khuẩn gây bệnh về nướu răng có thể xâm nhập mạch máu khi đánh răng hay thực hiện thủ thuật về răng.
Nhiều nghiên cứu đã quan sát thấy người bị bệnh về nướu răng có nhiều nguy cơ bị bệnh tim hơn. Nhưng các chuyên gia vẫn hoài nghi liệu rằng những vi khuẩn này có thực sự là thủ phạm. Bệnh nướu răng và bệnh tim có nhiều yếu tố nguy cơ chung, bao gồm cả hút thuốc, tuổi cao, bệnh tiểu đường, và những nhân tố này có thể là nguyên do khiến người bị bệnh nướu răng dễ bị bệnh tim hơn.
Năm 2012, Hiệp hội tim Mỹ đã xem xét trên 500 nghiên cứu và kết luận các nhân tố chung này không thể giải thích mối liên quan giữa hai bệnh. Tuy nhiên, tại thời điểm đó chưa có đủ bằng chứng để kết luận bệnh này gây ra bệnh kia. Các tác giả của nghiên cứu mới đây cho biết những kết quả của họ có thể làm thay đổi nhiều điều.
Theo nhà nghiên cứu Irina Velsko, một sinh viên đã tốt nghiệp ĐH y Florida: “Hy vọng của chúng tôi là Hiệp hội sẽ công nhận mối liên hệ nhân quả giữa bệnh răng miệng và tăng nguy cơ bệnh tim. Điều đó sẽ đem lại thay đổi trong cách chẩn đoán và điều trị của các bác sĩ đối với những bệnh nhân bệnh tim”.
Kết quả nghiên cứu mới đây không giúp chấm dứt nghi vấn này bởi được tiến hành trên động vật, có thể không áp dụng với người. Đồng thời, các nhà nghiên cứu cần tìm hiểu thêm để biết liệu việc điều trị bệnh răng miệng có giúp ngăn ngừa bệnh tim.
Các vi khuẩn gây bệnh ở miệng có liên hệ với nhiều bệnh ngoài bệnh tim. Nhiều công trình nghiên cứu đã liên hệ bệnh ở răng miệng với việc tăng nguy cơ tiểu đường tuýp 2, bệnh thận và bệnh đường hô hấp, rối loạn chức năng cương dương, bệnh ở thai phụ như sẩy thai, sinh non và hiếm muộn.
Khánh Vy (Theo livescience)

Thứ Hai, 19 tháng 5, 2014

Sự khác biệt giữa cực khoái và xuất tinh

Sự khác biệt giữa cực khoái và xuất tinh

Cực khoái và xuất tinh liên quan đến nhau nhưng không phải là một. Cực khoái thiên về tinh thần, còn xuất tinh có yếu tố về vật lý.
Theo tiến sĩ Sobel - một bác sĩ tiết niệu ở Colorado (Mỹ), chuyên gia sức khỏe nam giới, ở hầu hết đàn ông, hành động xuất tinh và cảm giác cực khoái thường xuất hiện cùng nhau và thường được gọi thay thế cho nhau.
Trong đó, xuất tinh liên quan đến phản xạ vật lý phóng tinh dịch, còn cực khoái liên quan đến cảm giác được lên "đỉnh diểm" hoặc niềm vui như một kết quả của sự kích thích về thể chất và tâm lý. Cực khoái có được khi có sự co bóp nhịp nhàng, tinh tế các cơ ở vùng xương chậu và những nơi khác, lúc đó các tích lũy căng thẳng tình dục và cảm giác tinh thần được giải phóng.
2-jpg[1214088603].jpg
Ảnh: thinkstockphotos.
Xuất tinh là sự giải phóng tinh dịch mà có thể có cực khoái hay không có. Đôi khi phụ nữ cũng xuất tinh - đó là khi phụ nữ giải phóng một lượng lớn chất nhầy khi quan hệ hoặc gần thời điểm đạt cực khoái.
Tuy nhiên, ở một số đàn ông, cực khoái và xuất tinh đến không cùng lúc. Người có thể xuất tinh sau khi đạt cực khoái hoặc trước khi đạt cực khoái. Một số không xuất tinh ở cả hai trường hợp. Một số khác lại xuất mà không có khoái cảm.
Theo chuyên gia này, nếu một người đàn ông xuất tinh sớm, muộn hoặc không xuất tinh thì nên gặp bác sĩ tiết niệu và cần nhớ thêm:
- Một người đàn ông có thể đạt cực khoái mà không xuất tinh.
- Đàn ông có thể có cương cứng mà không đạt cực khoái.
- Đạt cực khoái mà không có sự cương cứng có thể gặp trong giấc mơ ướt.
Thanh Thu (Theo sexualhealth.com

3 lần phá trinh nhưng vẫn... bất lực

3 lần phá trinh nhưng vẫn... bất lực
Em đã kích thích cô ấy rồi mới cho 'cậu nhỏ' vào nhưng không thể, em đã ấn mạnh và cô ấy kêu khóc.
Kính gửi tòa soạn!
Em năm nay em 25 tuổi còn bạn gái 22 tuổi, chúng em yêu nhau đã được gần 2 năm và có ý định cuối năm nay sẽ lấy nhau. Vì trước sau gì cũng cưới, em lại cũng ham muốn nên đã cùng cô ấy “vượt rào” trước hôn nhân.
Trước đó chúng em vẫn thường xuyên “nghịch” làm thỏa mãn nhau bằng việc dùng tay kích thích “chỗ ấy”, cả hai còn cho nhau xem “chỗ ấy” nữa. Em cũng đã đọc và tìm hiểu vị trí màng trinh, để có một lần đầu dễ dàng.
Lần đầu tiên cách đây 2 tuần chúng em đã quyết định quan hệ với nhau, lần đó em đã kích thích cô ấy rồi mới cho “cậu nhỏ” vào nhưng không thể, em đã ấn mạnh và cô ấy kêu khóc. Lúc ấy em cũng hoảng nên đã rút ra, sau đó cô ấy bị đau quá và không cho quan hệ nữa.
Tuần trước chúng em lại tiếp tục quan hệ với nhau, nhưng cũng không được. Em đã phải làm một bài “tư tưởng” để cô ấy sẵn sàng (vì cô ấy rất sợ bị dính, em đã phải trấn an và mua thuốc tránh thai khẩn cấp để cô ấy yên tâm).
Nhưng hôm qua sau khi ấn mạnh vào, cô ấy đã khóc thét lên và xin em không quan hệ nữa, em sợ quá nên cũng không dám vào nữa mà ôm cô ấy dỗ. Sau đó em có kiểm tra chỉ thấy chỗ ấy của cô ấy rỉ 1 ít máu, và có vẻ cũng chưa rách hoàn toàn, nhưng cô ấy nhất định không cho quan hệ tiếp. Em thấy cô ấy cũng đau nên không dám làm gì nữa.
Ba lần phá trinh không thành công, em thấy khá lo lắng, em xin hỏi tòa soạn là lần đầu phá trinh ai cũng đau như vậy hay do cô ấy bị bệnh ở “vùng kín”? Em nên làm gì để có thể phá trinh tốt hơn? Mà em nghe nói lần đầu đau quá dễ khiến người phụ nữ bị lãnh cảm có phải không? Rất mong có được lời khuyên của bác sĩ. (em trai – giấu tên).
Với câu hỏi này, Chuyên viên tư vấn Kiến thức giới tính đã trả lời như sau:
Đầu tiên như bạn nói thì có vẻ cô ấy vẫn chưa sẵn sàng cho việc quan hệ cho lắm, vì bất cứ ai cũng sẽ bị đau trong lần đầu quan hệ, và cũng có thể do lần đầu quan hệ nên bạn dùng lực chưa đủ mạnh để có thể làm rách màng trinh, thêm một phần nữa là màng trinh của cô ấy hơi dày, chứ không phải là do viêm nhiễm ở “vùng kín” như bạn nghi ngờ.
Người phụ nữ dễ bị lãnh cảm sợ “quan hệ tình dục” nếu như họ bị ám ảnh bởi lần đầu quan hệ lại quá đau đớn, chính vì thế bạn cần có thái độ, cách ứng xử tâm lí, hành động dứt khoát giúp cô ấy yên tâm và giảm bớt sợ hãi đau đớn. Chúng tôi có vài lời khuyên cho bạn:
Hãy hỏi han sự lo lắng của cô ấy xem cô ấy có lo lắng điều gì nữa không? nếu cô ấy lo lắng gì hãy giải quyết chuyện đó giúp cô ấy an tâm hơn.
Trấn an cô ấy và nói rằng lần đầu thì luôn đau, và cả hai cần chuẩn bị tâm lí sẵn sàng đón nhận và chịu đựng một chút thì mới thành công.
Bạn cần có thời gian kích thích cô ấy lâu hơn, để sự kích thích hưng phấn sẽ giúp cô ấy giảm bớt đau và cần phải có phương pháp quan hệ đúng đắn, tư thế chuẩn xác giúp bạn gái đỡ đau là tư thế truyền thống, ở tư thế này bạn sẽ có lực tốt nhất và phải nắm vững quy tắc “nhanh, mạnh, dứt khoát” để có thể phá trinh tốt hơn.
Sau khi phá trinh xong bạn không nên giống như mọi lần trước là thấy bạn gái đau lại rút ra mà giữ nguyên hiện trạng, ôm thật chặt cô ấy vào lòng, vuốt ve, kích thích cô ấy để cô ấy đỡ đau hơn, sau khi giảm thì từ từ ra vào nhẹ nhàng nếu cô ấy đau thì dừng lại làm chậm hơn để cô ấy quen với cảm giác đó.
Chú ý, trấn an cô ấy để cô ấy không co rút người khiến các cơ cứng lại, cửa mình sẽ bị xiết chặt hơn khiến càng đau hơn, hãy giúp cô ấy thả lỏng người, hít thở sâu, kích thích cô ấy, nhẹ nhàng từ từ để cô ấy thả lỏng cơ thể, bình tĩnh trở lại và bớt đau hơn.

Utrogestan

Utrogestan

Sau khi uống thuốc, nồng độ progesterone huyết tương bắt đầu tăng ngay trong giờ đầu tiên và nồng độ cao nhất được ghi nhận sau khi uống thuốc từ 1 đến 3 giờ.
Viên nang dùng để uống hoặc đặt âm đạo 100 mg: Hộp 30 viên.
 Độc bảng B.
Thành phần
Mỗi 1 viên: Progesterone tự nhiên dạng vi tinh thể 100mg.
Dược lực học
Progesterone (G : hệ tiết niệu-sinh dục và hormone sinh dục).
Thuốc bao gồm các đặc tính dược lực của progesterone tự nhiên, gồm: Trợ thai, kháng estrogene, kháng nhẹ androgene, kháng aldosterone.
Dược động học
Đường uống
Hấp thu:
Thuốc được hấp thu tốt qua đường tiêu hóa.
Sau khi uống thuốc, nồng độ progesterone huyết tương bắt đầu tăng ngay trong giờ đầu tiên và nồng độ cao nhất được ghi nhận sau khi uống thuốc từ 1 đến 3 giờ.
Các nghiên cứu dược động được thực hiện ở người tình nguyện cho thấy rằng sau khi uống đồng thời 2 viên, nồng độ progesterone huyết tương tăng trung bình từ 0,13 ng/ml đến 4,25 ng/ml sau 1 giờ, 11,75 ng/ml sau 2 giờ, 8,37 ng/ml sau 4 giờ, 2 ng/ml sau 6 giờ và 1,64 ng/ml sau 8 giờ.  
Do thuốc có thời gian lưu lại trong mô nên cần phải chia liều hàng ngày làm 2 lần cách nhau 12 giờ để đạt tình trạng bão hòa trong suốt 24 giờ.
Sự nhạy cảm đối với thuốc có khác nhau giữa người này và người khác, tuy nhiên ở cùng một người thì các đặc tính dược động thường rất ổn định, do đó khi kê toa cần chỉnh liều thích hợp cho từng người và một khi đã xác định được liều thích hợp thì liều dùng được duy trì ổn định.
Chuyển hóa:
Trong huyết tương, các chất chuyển hóa chính gồm 20-a-hydroxy-d-4-a-pregnanolone và 5-adihydroprogesterone. 95% được đào thải qua nước tiểu dưới dạng liên hợp glucuronic trong đó chủ yếu là 3-a,5-bpregnanediol (pregnandiol). Các chất chuyển hóa trong huyết tương và nước tiểu tương tự với các chất được tìm thấy trong quá trình chế tiết sinh lý của hoàng thể buồng trứng.
Đường âm đạo
Hấp thu:
Sau khi đặt vào âm đạo, progesterone được hấp thu nhanh qua niêm mạc âm đạo, được chứng minh qua việc nồng độ của progesterone trong huyết tương tăng cao ngay trong giờ đầu tiên sau khi đặt thuốc.
Nồng độ tối đa trong huyết tương của progesterone đạt được sau khi đặt thuốc từ 2 đến 6 giờ và duy trì trong 24 giờ ở nồng độ trung bình là 9,7 ng/ml sau khi dùng liều 100 mg vào buổi sáng và buổi tối. Với liều trung bình này, progesterone đạt nồng độ sinh lý ổn định trong huyết tương, tương đương với nồng độ quan sát được trong pha hoàng thể của chu kz kinh nguyệt rụng trứng bình thường. Sự khác biệt ít giữa người này và người khác về nồng độ progesterone cho phép dự kiến hiệu lực của thuốc khi dùng liều chuẩn.
Với liều cao hơn 200 mg/ngày, nồng độ progesterone thu được tương đương với nồng độ được mô tả trong 3 tháng đầu của thai kỳ.
Chuyển hóa:
Trong huyết tương, nồng độ của 5-b-pregnanolone không tăng.
Thuốc được đào thải qua nước tiểu chủ yếu dưới dạng 3-a,5-b-pregnanediol (pregnandiol), được chứng minh qua nồng độ chất này trong nước tiểu tăng dần (cho đến nồng độ tối đa là 142 ng/ml ở giờ thứ 6).
Chỉ định
Đường uống
Các rối loạn có liên quan đến sự thiếu progesterone, nhất là trong các trường hợp:
Hội chứng tiền kinh nguyệt.
Kinh nguyệt không đều do rối loạn rụng trứng hoặc không rụng trứng.
Bệnh vú lành tính.
Tiền mãn kinh.
Liệu pháp thay thế hormone trong giai đoạn mãn kinh (bổ sung cho liệu pháp estrogene).
Đường âm đạo
Thay thế progesterone trong các trường hợp thiếu progesterone hoàn toàn ở phụ nữ bị lấy buồng trứng (chương trình hiến noãn bào),
Bổ sung cho pha hoàng thể trong chu kz thụ tinh trong ống nghiệm (FIV).
Bổ sung cho pha hoàng thể trong chu kz tự phát hoặc được tạo ra, trong trường hợp khả năng sinh sản kém hoặc vô sinh nguyên phát hay thứ phát nhất là do rối loạn rụng trứng, - trong trường hợp bị đe dọa sẩy thai hoặc phòng ngừa trong trường hợp bị sẩy thai liên tiếp do suy hoàng thể, cho đến tuần thứ 12 sau khi tắt kinh.
Trong tất cả các chỉ định khác của progesterone, đường âm đạo được dùng để thay thế cho đường uống trong các trường hợp:
Có tác dụng ngoại ý của progesterone (bị buồn ngủ sau khi uống thuốc), - chống chỉ định đường uống (bị bệnh gan)
Chống chỉ định
Đường uống: Rối loạn chức năng gan nặng.
Thận trọng
Trên phân nửa số trường hợp bị sẩy thai sớm tự phát là do tai biến di truyền. Ngoài ra, các trường hợp nhiễm trùng và các rối loạn cơ học có thể là nguyên nhân gây sẩy thai sớm. Vì vậy, dùng progesterone có thể làm chậm việc tống phôi chết (hoặc gián đoạn thai kỳ không tiến triển).
Chỉ nên dùng progesterone cho những trường hợp mà sự chế tiết của hoàng thể bị suy giảm.
Dùng progesterone không phải là một liệu pháp tránh thai.
Nếu dùng Utrogestan trong thời gian mang thai thì chỉ dùng trong 3 tháng đầu thai kỳ và dùng đường âm đạo. Utrogestan không phải là thuốc điều trị dọa sanh non: Dùng progesterone trong quý 2 và quý 3 của thai kỳ có thể dễ gây vàng da ứ mật trong thai kỳ hoặc bệnh tế bào gan.
Lái xe và vận hành máy móc:
Khi lái xe hay vận hành máy móc cần phải lưu { rằng uống thuốc này có thể gây buồn ngủ và/hay cảm giác chóng mặt.
Có thai và cho con bú
Dùng progesterone trong quý 2 và quý 3 của thai kỳ có thể dễ gây vàng da ứ mật hoặc bệnh tế bào gan.
Tác dụng phụ
Đường uống
Buồn ngủ hoặc cảm giác chóng mặt đôi khi xảy ra ở một vài bệnh nhân sau khi uống thuốc từ 1 đến 3 giờ. Trong trường hợp này, có thể giảm liều hoặc thay đổi cách dùng thuốc: uống 2 viên vào buổi tối lúc đi ngủ, 12 đến 14 ngày cho mỗi chu kz điều trị, hoặc chuyển sang đường âm đạo.
Thu ngắn chu kỳ kinh nguyệt hoặc gây xuất huyết giữa chu kỳ. Trong trường hợp này phải bắt đầu đợt điều trị chậm hơn trong chu kỳ (ví dụ như bắt đầu vào ngày thứ 19 thay vì ngày thứ 17).
Các tác dụng ngoại ý này thường xảy ra khi quá liều.
Đường âm đạo
Không có trường hợp bất dung nạp thuốc tại chỗ (nóng, ngứa hoặc chảy chất nhờn) nào được ghi nhận trong các nghiên cứu lâm sàng.
Không có tác dụng phụ toàn thân đặc biệt là buồn ngủ hay cảm giác chóng mặt được ghi nhận trong các nghiên cứu lâm sàng ở liều khuyến cáo.
Liều lượng, cách dùng
Cần chấp hành đúng liều khuyến cáo.
Đường uống
Trung bình trong các trường hợp thiếu progesterone, liều dùng là 200 đến 300 mg progesterone mỗi ngày, tương đương với 2 đến 3 viên, chia làm 2 lần, 1 viên vào buổi sáng và 1 đến 2 viên vào buổi tối. Nên uống thuốc xa bữa ăn, nên uống vào buổi tối trước lúc đi ngủ.
Trong suy hoàng thể (hội chứng tiền kinh nguyệt, bệnh vú lành tính, kinh nguyệt không đều, tiền mãn kinh): 2 đến 3 viên mỗi ngày, 10 ngày cho mỗi chu kỳ, thường bắt đầu từ ngày thứ 17 đến ngày thứ 26.
Trong liệu pháp thay thế hormone trong giai đoạn mãn kinh: Liệu pháp estrogene một mình không được khuyến cáo (do nguy cơ gây tăng sản nội mạc): Bổ sung progesterone, hoặc 2 viên mỗi ngày vào buổi tối lúc đi ngủ, 12 đến 14 ngày mỗi tháng, hoặc 2 tuần lễ cuối của mỗi chu kỳ điều trị, sau đó ngưng toàn bộ các trị liệu thay thế trong khoảng 1 tuần, trong thời gian này có thể có xuất huyết do thiếu hụt hormone.
Đối với các chỉ định trên, có thể dùng đường âm đạo với liều tương tự với đường uống, trong trường hợp bệnh nhân bị bệnh gan và/hoặc có các tác dụng ngoại ý do progesterone (buồn ngủ sau khi uống thuốc).
Đường âm đạo
Đặt viên nang sâu trong âm đạo.
Thay thế progesterone trong các trường hợp thiếu progesterone hoàn toàn ở phụ nữ bị lấy buồng trứng (hiến noãn bào) : Bổ sung cho liệu pháp estrogene : đặt 1 viên vào ngày thứ 13 và ngày thứ 14 của chu kỳ chuyển tiếp, sau đó đặt mỗi lần 1 viên vào buổi sáng và buổi tối từ ngày thứ 15 đến ngày thứ 25 của chu kỳ. Từ ngày thứ 26 và trong trường hợp bắt đầu có thai, liều được tăng thêm 1 viên/ngày mỗi tuần để cuối cùng đạt đến liều tối đa 6 viên mỗi ngày chia làm 3 lần. Duy trì liều này cho đến ngày thứ 60, và trễ nhất là cho đến tuần thứ 12 của thai kỳ.
Bổ sung cho pha hoàng thể trong chu kz thụ tinh trong ống nghiệm (FIV) : liều được khuyến cáo là 4 đến 6 viên mỗi ngày bắt đầu từ ngày tiêm hCG cho đến tuần thứ 12 của thai kỳ.
Bổ sung cho pha hoàng thể trong chu kỳ tự phát hoặc được tạo ra, trong trường hợp khả năng sinh sản kém hoặc vô sinh nguyên phát hay thứ phát nhất là do rối loạn rụng trứng: Liều được khuyến cáo là 2 đến 3 viên mỗi ngày, bắt đầu từ ngày thứ 17 của chu kỳ, trong vòng 10 ngày và dùng lại càng nhanh càng tốt trong trường hợp tắt kinh và được chẩn đoán là có thai.
Dọa sẩy thai hoặc phòng ngừa trong trường hợp bị sẩy thai liên tiếp do suy hoàng thể: Liều được khuyến cáo là 2 đến 4 viên mỗi ngày, chia làm 2 lần.

Kỹ thuật siêu âm buồng trứng, phần phụ và một số bệnh lý

Kỹ thuật siêu âm buồng trứng, phần phụ và một số bệnh lý


Giới thiệu
Đối với phần lớn các bệnh nhân có các dấu hiệu lâm sàng gợi ý bệnh lý khung chậu thì siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hàng đầu được yêu cầu để đánh giá thêm. Phương pháp này không xâm lấn và có độ chính xác cao trong phát phát hiện cũng như định rõ đặc điểm hình ảnh các khối phần phụ [1-5]. Thật may mắn, do nhiều bệnh lý phần phụ hoặc là lành tính hoặc lá ít ý nghĩa lâm sàng nên khi chúng không có triệu chứng thì thường được theo dõi bằng siêu âm. Trong một số ít các trường hợp mới cần thiết phải chỉ định thêm chụp cộng hưởng từ hoặc đôi khi là chụp cắt lớp vi tính.
Bài này mô tả cách tiếp cận siêu âm thực hành để đánh giá khung chậu nữ, nó sẽ giúp các bác sỹ X quang (1) tối ưu hoá kỹ thuật để nhìn thấy buồng trứng rõ ràng, tin cậy và xác định các giả tổn thương buồng trứng; (2) nhận ra các đặc điểm siêu âm của 6 thực thể quan trọng của buồng trứng; (3) nhận ra các đặc điểm siêu âm thường của 3 thực thể khác dưới dạng các tổn thương dạng nang ngoài buồng trứng hay gặp trong siêu âm; (4) nhận ra các đặc điểm siêu âm của các nang trung gian (giữa lành và ác tính) nhưng hầu hết là lành tính, cũng như các dấu hiệu siêu âm gây lo ngại u ác tính; (5) và lập một báo cáo kết quả cung cấp thông tin có ý nghĩa lâm sàng.
1. Tối ưu hoá kỹ thuật siêu âm khung chậu
Những xem xét khởi đầu
Trước khi bắt đầu siêu âm cần thu thập thông tin lâm sàng thích hợp, bao gồm chỉ định siêu âm, các phát hiện sẵn có từ các phương pháp ảnh đã làm trước đây, các kết quả xét nghiệm. Rất có lợi để xác định ngày của chu kỳ kinh cuối cùng và hỏi bệnh nhân có điều trị thay thế hocmon không (hoặc là kiểm soát sinh hoặc bệnh nhân sau mãn kinh).
Trừ khi là siêu âm theo dõi, còn thì thường có lợi để bắt đầu đánh giá tổng quát khung chậu bằng siêu âm qua thành trước ổ bụng.
Siêu âm qua đường âm đạo nên thực hiện khi bàng quang bệnh nhân trống; nên sử dụng đầu dò tần số thấp nhất là 5 MHz và chế độ tạo ảnh harmonic. Mặc dù có nhiều cách để định vị buồng trứng, chúng tôi thích quan sát hình ảnh khởi đầu từ mặt phẳng đứng ngang (coronal) ở đáy tử cung. Ép nhẹ và vừa đầu dò rồi hướng về một bên buồng trứng. Thường có thể nhìn thấy sự dày nên của mô mềm liên tiếp với đáy tử cung, nó có thể là phần kết hợp của vòi trứng, mạc treo vòi trứng, và dây chằng buồng trứng. Phần mô này được dùng làm một mốc giải phẫu quan trọng để lần theo nó dẫn tới buồng trứng. Đối với phần lớn phụ nữ trước mãn kinh và sau mãn kinh, các buồng trứng nằm ngay gần các mạch chậu trong. Ở phụ nữ sinh đẻ nhiều lần, cũng như ở những phụ nữ có khối tử cung hoặc buồng trứng thì vị trí các buồng trứng có thể thay đổi hơn. Nếu ruột xen vào và che khuất buồng trứng, người làm siêu âm hoặc bệnh nhân có thể ép tay vào vùng buồng trứng và người làm siêu âm đẩy nhẹ hoặc vừa đầu dò. Khi đã xác định được buồng trứng, các ảnh làm tài liệu nên chụp và ghi ở cả hai mặt phẳng đứng dọc và đứng ngang. Nếu buồng trứng không nhìn thấy qua đường âm đạo thì nên có gắng xác định vị trí của nó qua đường thành bụng. Việc này đặc biệt quan trọng nếu có u xơ tử cung lớn hoặc các khối khung chậu khác. Trong những trường hợp đó, buồng trứng thường bị di lệch vào vị trí nông ở hai bên. Chúng tôi thích thử định vị bằng đầu dò cong (curved-array) tần số thấp nhất 6 MHz tạo ảnh harmonic (Hình 1). Nếu bệnh nhân béo phì, có thể bảo bệnh nhân ép nhẹ tay vào vùng hạ vị.
F1a.medium
Hình 1. Buồng trứng bị di lệch. (a) Ảnh siêu âm đứng dọc thành bụng cho thấy tử cung (*) to và không đồng nhất do u xơ.
F1b.medium
 Hình 1. Buồng trứng bị di lệch. (b) Trong ảnh siêu âm (mặt) cắt ngang thành bụng bằng đầu dò cong tần số 6 MHz và tạo ảnh harmonic, buồng trứng phải bị đẩy lệch lên trên và ra ngoài và nằm nông. Buồng trứng trái (không trình bày) cũng bị đẩy lệch tương tự.
Các trường hợp gây nhầm lẫn
Đôi khi, một nang đơn thuần của khung chậu có thể có hình ảnh không điển hình và thậm chí còn giả bàng quang giãn căng (Hình 2). Trong những trường hợp này, tiền sử lâm sàng của một khối sờ thấy và bảo bệnh nhân đi tiểu là cần thiết để tránh điều tra thêm. Cách dễ nhất để giải quyết vấn đề này là xác định vị trí của bàng quang bằng cách đẩy nhẹ đầu dò vượt qua âm hộ  tiến vào âm đạo rồi quan sát niệu đạo và điểm đổ vào bàng quang của nó (Hình 2c). Có thể đặt dẫn lưu Foley để xác định vị trí bàng quang, nhưng cách này không được khuyến cáo bởi vì nó tương đối không thuận tiện và xâm lấn.
Trong các ảnh tĩnh, một số cấu trúc giải phẫu có thể giả buồng trứng bình thường, gồm có ruột, các mạch máu, và u xơ nhỏ dưới thanh mạc (Hình 3). Để tránh diễn giải nhầm cần quan sát kỹ chi tiết khi siêu âm thời gian thực qua đường âm đạo. Khi ép vào hình nghi là buồng trứng, nếu là quai ruột nó sẽ xẹp và thường có nhu động. Các mạch máu (điển hình là các tĩnh mạch ứ máu) cũng sẽ bị ép xẹp và có các âm chuyển động bên trong, hoặc có dòng chảy màu nếu điều chỉnh Doppler tốc độ thấp. Các u xơ dưới thanh mạc có thể gây chú ý khi “kéo-đẩy” đầu dò thì chúng vẫn cố định ở bề mặt tử cung. Đôi khi để chứng minh một cách thuyết phục u xơ tử cung dưới thanh mạc hoặc giả buồng trứng không thể tách biệt với tử cung chúng ta cần sử dụng hai tay: một tay đặt trên ổ bụng ép xuống vùng buồng trứng, một tay cầm đầu dò và làm nghiệm pháp “kéo-đẩy” hướng về vùng cần siêu âm.
Các tổn thương dạng nang ngoài buồng trứng, gồm nang cạnh vòi trứng, ứ dịch vòi trứng, hoặc u nang vùi phúc mạc (PIC) đôi khi cũng gây khó khăn chẩn đoán. Nhận ra sự cách biệt của chúng với buồng trứng là cách đơn giản và hiệu quả nhất để giải quyết tình trạng này. Hình dáng giải phẫu, tiến sử bệnh nhân cũng có thể giúp ích. Trong trường hợp khối lớn hoặc không thấy buồng trứng thì cần thiết thêm các phương phấp chẩn đoán hình ảnh cắt lớp khác (đặc biệt là cộng hưởng từ).
F2a.medium
Hình 2nang ở khung chậu giả bàng quang. (a) Ảnh siêu âm khung chậu theo đường thành bụng cho thấy một cấu trúc dạng nang (*) phía trước tử cung lúc đầu xác định nhầm là bàng quang.
F2b.medium
Hình 2. nang ở khung chậu giả bàng quang. (b) Ảnh siêu âm mặt cắt đứng dọc đường thành bụng cho thấy cấu trúc dạng nang cũng giống thế (*) nằm ở vị trí của bàng quang. Một phần của bàng quang (mũi tên) được nhìn thấy ở phía dưới (phía chân) so với nang.
F2c.medium
Hình 2. nang ở khung chậu giả bàng quang. (c) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt dọc với đầu dò đặt ở ngay sau lỗ âm đạo cho thấy niệu đạo (các mũi tên) và điểm đổ vào bàng quang của niệu đạo (*), các dấu hiệu này cho phép nhận ra bàng quang một cách tin cậy.
F3a.medium
Hình 3. Giả buồng trứng. (a) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang phần phụ trái cho thấy một cấu trúc giảm âm (mũi tên) được xác định rõ có hình thái tương tự buồng trứng trái nhưng có nhu động khi siêu âm thời gian thực, một dấu hiệu của ruột.
 F3b.medium
Hình 3. Giả buồng trứng. (b) Ảnh siêu âm đường thành bụng, mặt cắt ngang phần phụ phải ở một bệnh nhân khác bộc lộ một cấu trúc dạng nang (mũi tên) có hình ảnh tương tự buồng trứng phải. Siêu âm Doppler phát hiện dòng chảy mạch máu bên trong, không phải nang noãn.
F3c.medium
Hình 3. Giả buồng trứng. (c) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang cho thấy một cấu trúc được xác định rõ (các dấu) phía sau tử cung, nó có hình thái tương tự buồng trứng trái. Ép nhẹ đầu dò thấy nó gắn chắc với tử cung, do đó khẳng định chẩn đoán là u xơ dưới thanh mạc.

Các tổn thương của buồng trứng:
2. Sáu thực thể quan trọng của buồng trứng
Có nhiều phương cách tiếp cận siêu âm đã được sử dụng để đánh giá và mô tả đặc điểm các khối của buồng trứng. Những phương pháp này từ những phân tích phức tạp sử dụng các hệ thống cho điểm có nguồn gốc thống kê, phân tích hồi quy logistic dựa trên xác suất, và mạng nơron (neural network) nguồn gốc toán học [7] tới các phương pháp chủ quan đơn giản sử dụng phương pháp nhận dạng mẫu (pattern recognition) [1,3-5].  Nhiều nghiên cứu xác định rằng siêu âm đánh giá chủ quan buồng trứng khi được tiến hành bởi những người có kinh nghiệm thì ít nhất cũng tốt bằng các phương pháp khác về phân tích chính xác các khối buồng trứng và phần phụ, với độ nhạy 88%-100% và độ đặc hiệu 62%-96% trong sự báo ác tính [5,8,9]. Thật may mắn, trong thực hành lâm sàng thì hầu hết các khối buồng trứng là lành tính, có thể nhận ra dễ dàng, và có thể xếp vào một trong sáu thực thể. Sáu thực thể quan trọng gồm các nang noãn chức năng và sinh lý, hoàng thể, nang xuất huyết, nang nội mạc tử cung, buồng trứng đa nang, u quái dạng nang lành tính (u nang bì).
Các nang noãn sinh lý và chức năng
Ở các phụ nữ khoẻ mạnh trước mãn kinh, các buồng trứng không bị hãm nội tiết tố sẽ thay đổi chức năng hàng tháng khởi đầu xảy ra do sự phát triển trước khi rụng trứng của nang noãn ưu thế. Trong giai đoạn này của chu kỳ (có nhiều tên gọi khác nhau như giai đoạn nang noãn, giai đoạn tăng sinh, hoặc giai đoạn trước rụng trứng), siêu âm đường âm đạo sẽ phát hiện một nang noãn phát triển dưới dạng nang đơn thuần, vô mạch, có hình trứng hoặc hình tròn. Tại thời điểm rụng trứng, đường kính của nang từ 1.7 đến 2.8 cm [10,11], nhưng đường kính có thể lên đến 3 cm vẫn được coi là bình thường [12]. Ngay trước khi rụng trứng, trong một nang noãn chín có thể nhìn thấy một đường cong nhỏ li ti ở ngoại vi, đó là trứng có gò trứng bao quanh [Hình 4]. Nang chức năng sẽ phát triển khi rụng trứng không xảy ra, nang này to lên nhưng vẫn giữ hình thái nang đơn thuần khi siêu âm.
F4.medium
Hình 4. Nang noãn chín. Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang buồng trứng trái cho thấy một nang đơn thuần có một cấu trúc đường cong nhỏ ở ngoại vi (mũi tên) là gò trứng. Dấu hiệu này không nên nhầm với vách của một nang phức hợp.
Hoàng thể
Hoàng thể sau rụng trứng kích thước có thể tới 3 cm, nhưng hình ảnh siêu âm của nó biến đổi hơn và có thể từ một nang thành dày với bờ có khía răng cưa không đều, tới một nang bị xẹp nhiều hơn tạo ra hình tương đối đặc. Tuy nhiên, trong mọi trường hợp siêu âm Soppler đều bộc lộ dòng chảy của mạch máu ở ngoại vi có sóng sức cản thấp [Hình 5]. Điển hình, các nang sinh lý sẽ tiêu trong vòng vài tuần.
Một nang hoàng thể chức năng phát triển khi hoàng thể không được hấp thu sau rụng trứng. Nó cũng thường to lên và có thành chứa mạch máu, và tiến triển thành một nang xuất huyết.
Về lâm sàng, các nang noãn chức năng và hoàng thể thường không có triệu chứng, điển hình sẽ tiêu đi trong vòng 8-12 tuần. Tuy nhiên, nếu to thì chúng có thể gây hiệu ứng chèn ép hoặc đau; và nếu chảy máu nhiều, nang bị rò ri hoặc vỡ, hoặc xoắn thì sẽ gây các triệu chứng cấp tính.
F5a.medium
Hình 5. Các nang hoàng thể. (a) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang buồng trứng trái cho thấy một nang hoàng thể sau rụng trứng có thành dày không đều.
F5b.medium
Hình 5. Các nang hoàng thể. (b) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng dọc buồng trứng ở một bệnh nhân khác phát hiện một nang hoàng thể bị xẹp, hình thái đặc hơn.
F5c.medium
Hình 5. Các nang hoàng thể. (c) Ảnh siêu âm duplex (Doppler màu và phổ) đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang buồng trứng trái ở bệnh nhân thứ ba cho thấy dòng chảy mạch máu ngoại vi có sóng sức cản thấp.
Nang xuất huyết
Các nang xuất huyết điển hình phát triển ở phụ nữ trước mãn kinh và do chảy máu bên trong một hoàng thể. Hình thái siêu âm của chúng đã được miêu tả kỹ trong y văn [13] và biến đổi tuỳ thuộc liệu đó là cấp tính hay tiến triển tiêu đi. Bởi vì xuất huyết (trong nang) là phổ biến, rồi tiêu đi và không liên quan đến u ác tính [4,14,15], nhận ra các đặc điểm siêu âm của nang xuất huyết là bắt buộc để tránh đánh giá thêm hoặc can thiệp không cần thiết. Trong giai đoạn cấp tính, nang buồng trứng xuất huyết chứa cục máu, nó biểu hiện trên siêu âm là tăng âm mạnh, vô mạch, không có bóng cản, đồng nhất hoặc không đồng nhất (Hình 6a). Chạm đầu dò vào thấy buồng trứng mang nang cháy máu thường mềm, và có dịch tự do tăng âm ở lân cận nếu máu rò vào khung chậu. Trong tình trạng bán cấp, cục máu co lại, vẫn vô mạch, và bị kéo xa khỏi thành nang; bề mặt của nó thường lượn sóng (Hình 6b),  và nó có bờ lõm rất đặc trưng. Quan trọng hơn, bởi vì cục máu tương đối mềm và sền sệt, nó sẽ đung đưa khi bập bênh nhẹ đầu dò. Trái lại, nốt bám thành của u thì có mạch máu và bờ bề mặt lồi, do nó cứng nên nó sẽ không đung đưa khi bập bệnh đầu dò. Một đặc điểm rất phổ biến khác trên siêu âm báo trước nang chảy máu đang tiêu là các sợi tơ huyết (Hình 6c). Một loạt các tính từ mô tả đã được sử dụng để báo cáo hình ảnh của thành phần này. Các thuật ngữ được chấp nhận gồm có “cobweb”(mảnh như tơ nhện), “reticular”(hình lưới),  “lacy”(giống như ren), “fishnet”(lưới cá), và “spongy,”(lỗ rỗ, xốp như bọt biển) mỗi từ này đều diễn tả các đường mảnh, không đều, chúng điển hình không giăng ngang hết nang. Trái lại, nên tránh dùng từ “chia thành ngăn”(septation), bởi vì từ này chỉ vách dày hơn, thường có mạch, các đường tăng âm thẳng hơn giăng ngang hết cả nang và thường liên quan tới u. Các nang buồng trứng có các đặc điểm cổ điển như dải tơ huyết, không chia thành ngăn, và thành nhẵn đã được nghiên cứu chứng minh là nang xuất huyết với tỉ số khả dĩ (likelihood ratio) là 200, độ nhạy 90% và độ đặc hiệu 100% [13].
F6a.medium
Hình 6. Các nang chảy máu. (a) Ảnh siêu âm Doppler màu đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang buồng trứng cho thấy thành phần tăng âm, vô mạch, không đồng nhất, không bóng cản thích hợp với chẩn đoán cục máu.
F6b.medium
 Hình 6. Các nang chảy máu. (b) Ảnh siêu âm Doppler màu đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang buồng trứng phải ở một bệnh nhân khác cho thấy một nang có nốt bám thành có vẻ đặc. Nốt này vô mạch, các bờ lõm, đầy là dấu hiệu đặc trưng của cục máu đang co. Trong siêu âm thời gian thực, một cục máu tương đối mềm có thể “lúc lắc” bằng cách bập bềnh đầu dò.
F6c.medium
Hình 6. Các nang chảy máu. (c) Ảnh siêu âm Doppler màu đường âm đạo, mặt cắt đứng dọc buồng trứng trái ở bệnh nhân thứ ba cho thấy một cấu trúc dạng nang có các đường tăng âm mảnh vô mạch là biểu hiện của các sợi tơ huyết trong nang xuất huyết đang tiêu.
U nội mạc tử cung (endometrioma)
Buồng trứng là vị trí tập trung mô nội mạc ngoài tử cung phổ biến nhất, và phần lớn u nội mạc tử cung có dấu hiệu siêu âm đặc trưng. Dấu hiệu này gồm có nang có một hoặc nhiều ngăn, thành nhẵn, tăng âm mức thấp đồng nhất, nó tạo nên hình ảnh “kính mờ” đặc trưng (Hình 7a) [16]. Tuy nhiên, có khoảng 15% các u nội mạc tử cung có dấu hiệu không điển hình [1,16-18], gồm có thành không đều, thành này thường không có mạch máu và có thể do sợi tơ huyết hoặc máu cục bám thành. Hiếm hơn, u nội mạc tử cung có thể có mạch máu do có mô nội mạc [3]; do đó không ngạc nhiên đôi khi hình ảnh u nội mạc tử cung có sự chồng chéo với các bệnh khác như nang xuất huyết (Hình 7b), u nang bì (dermoid), thậm chí ung thư biểu mô buồng trứng [4]. Hơn nữa, chuyển dạng ác tính thành ung thư biểu mô tế bào sáng hoặc dạng nội mạc đã được báo cáo ở khoảng 1% các u nội mạc tử cung [19]; hiện tượng này điển hình xảy ra ở các u nội mạc tử cung lớn hơn 9 cm và ở các phụ nữ trên 45 tuổi [20].
F7a.medium
Hình 7. U nội mạc tử cung. (a) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang buồng trứng phải cho thấy một cấu trúc đầu nhất (các dấu điện tử) có âm lắng ở mức thấp, một đúa hiệu đặc trưng của u nội mạc tử cung.
F7b.medium
Hình 7. U nội mạc tử cung. (b) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang buồng trứng trái ở một bệnh nhân khác cho thấy một cấu trúc dạng nang chứa các âm dải tăng âm ảnh tương tự với những dải nhình thấy trong một nang xuất huyết. Cấu trúc dạng nang này đã được chứng minh là u nội mạc tử cung.
Buồng trứng đa nang
Hình thái buồng trứng đa nang (polycystic ovarian morphology, COMP) là một trong các đặc điểm được dùng để đánh giá những phụ nữ có biểu hiện lâm sàng và rối loạn chức năng nội tiết gắn với hội chứng buồng trứng đa nang (polycystic ovarian syndrome, PCOS). Các biểu hiện ngoài buồng trứng của hội chứng này rất biến đổi, nhưng cổ điển gồm có rối loạn kinh nguyệt (ít kinh nguyệt và vô kinh), béo phì, tăng tiết androgen. Do biểu hiện lâm sàng biến đổi nên xác định những cái gì thực sự tạo nên hình thái buồng trứng đa nang đã được tranh luận, nhưng phần lớn các chuyên gia thống nhất rằng rối loạn chức năng buồng trứng là tâm điểm để chẩn đoán [21]. Vì vậy, trong năm 2003 người ta đã xuất bản một bản báo cáo đồng thuận gồm có mô tả các thay đổi hình thái buồng trứng đa nang như sau: buồng trứng đó có 12 hoặc nhiều hơn các nang noãn, đường kính 2-9mm (Hình 8), thể tích buồng trứng tăng (> 10 cm3), hoặc cả hai. Trong định nghĩa này không đề cập về sự phân bố của các nang noãn, cũng như hình ảnh của mô nền [21]. Gần đây người ta đề nghị số lượng nang noãn gợi ý [hình thái] buồng trứng đa nang tăng từ 12 lên 19 bởi vì các nang noãn nhỏ bây giờ cũng có thể nhìn thấy rõ do công nghệ siêu âm đã cải thiện [24].
F8.medium
Hình 8. Buồng trứng đa nang ở một bệnh nhân nữ 35 tuổi bị vô kinh và tăng tiết androogen. Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng dọc cho thấy buồng trứng phải đa nang (khoảng 20), các nang có đường kính dưới 9mm.
U quái dạng nang trưởng thành
U quái dạng nang trưởng thành (dermoid, u nang bì) là các khối u buồng trứng, vô mạch, lành tính và phổ biến nhất. U có nhiều đặc điểm siêu âm có thể dùng để chẩn đoán chính xác và tin cậy trong phần lớn các trường hợp [25]. Phần lớn u nang bì chứa một cụm tóc, nó vừa hấp thu vừa phản âm khi siêu âm. Hiệu ứng chung là một vùng tăng âm khu trú là suy giảm âm dần dần gây ra bóng cản âm giảm dần đặc trưng (Hình 9). Một thành phần mô học chiếm ưu thế khác là chất bã nhờn, ở nhiệt độ cơ thể nó ở trạng thái dịch và biểu hiện trong siêu âm là dịch có âm bên trong [26]. Nếu “cuộn tóc’ nổi trong dịch bã thì các dấu hiệu siêu âm có thể khó thấy, và hình ảnh này được gọi là dấu hiệu “đỉnh của núi băng” [27]. Dấu hiệu này tạo ra bóng cản âm mạnh giả cản âm nhìn thấy ở các quai ruột (Hình 10a). Trong những trường hợp nghi ngờ, đặc biệt nếu có khối có thể sờ thấy trên lâm sàng thì dùng đầu dò bập bềnh vùng nghi ngờ để xem liệu nó có chuyển động như một khối khu trú kết dính không (nếu là ruột sẽ bị ép và có nhu động)(Hình 10b).
Đôi khi, tóc ở trong nang bì phân tán trong dịch nang. Lúc này siêu âm thấy các đường mảnh và các chấm tăng âm, lượn sóng và được gọi là “mạng lưới u nang bì”-“dermoid mesh” (Hình 11) [28]. Mặc dù dấu hiệu này có thể giả các sợi tơ huyết trong nang xuất huyết, đánh giá tỉ mỉ u nang bì thường bộc lộ thêm các dấu hiệu như bóng cản âm giảm dần giúp chẩn đoán chính xác. Để xác định khả năng siêu âm giúp phát hiện các đặc điểm khác nhau trong chẩn đoán u nang bì, một nghiên cứu thực hiện phân tích hơn 250 khối phần phụ (bao gồm 74 u nang nang bì). Trong 74% các khối u nang bì, ít nhất hai đặc điểm được phát hiện cho phép người siêu âm có kinh nghiệm chẩn đoán chính xác với giá trị dự báo dương tính 100% [25].
F9a.medium
Hình 9. U quái dạng nang trưởng thành (u nang bì, dermoid) ở một nữ 28 tuổi có khối bên phải khung chậu, không có triệu chứng, có thể sờ thấy khi khám lâm sàng thông thường. (a) Ảnh siêu âm đường thành bụng, mặt cắt ngang buồng trứng phải nhìn thấy một cấu trúc dạng nang (các dấu điện tử) có thành phần tăng âm khu trú với bóng cản âm giảm dần (mũi tên).
F9b.medium
 Hình 9. U quái dạng nang trưởng thành (u nang bì, dermoid) ở một nữ 28 tuổi có khối bên phải khung chậu, không có triệu chứng, có thể sờ thấy khi khám lâm sàng thông thường.  (b) Chụp CT khung chậu cho thấy một cấu trúc nang phần phụ chứa mỡ ở ngoại vi và một nốt trung tâm (*) tương ứng với nốt tăng âm nhìn thấy ở hình a.
F10a.medium
Hình 10. U nang bì có dấu hiệu “đỉnh núi băng” ở một nữ 35 tuổi có khối phần phụ phải có thể sờ thấy và buồng trứng phải không nhìn thấy. (a) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt đứng ngang phần phụ phải cho thấy thành phần tăng âm không rõ bóng cản, không thấy rõ khối, các dấu hiệu này là biểu hiện của ruột.
F10b.medium
Hình 10. U nang bì có dấu hiệu “đỉnh núi băng” ở một nữ 35 tuổi có khối phần phụ phải có thể sờ thấy và buồng trứng phải không nhìn thấy. (b) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt đứng ngang có ép vùng khảo sát bằng đầu dò cho thấy một khối dính kết (mũi tên) có bóng cản âm dần dần. Các dấu hiệu này đặc trưng cho u nang bì.
F11.medium
Hình 11. Dấu hiệu mạng lưới u nang bì ở một phụ nữ 42 tuổi có khối phần phụ trái có thể sờ thấy và hơi mềm. Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt đứng dọc buồng trứng trái cho thấy một cấu trúc dạng nang chứ các chấm và các dải tăng âm biểu hiện của tóc ở u nang bì phân tán trong dịch. Các ảnh khác bộc lộ những dấu hiệu đặc trưng cho u nang bì, gồm có khối tăng âm có bóng cản âm dần dần.
3. Các tổn thương ngoài buồng trứng: ba thực thể phổ biến
Mặc dù phần lớn các khối phần phụ có nguồn gốc từ buồng trứng, cũng nên quan sát kỹ các mô bao quanh để phát hiện các tổn thương ngoài buồng trứng. Các tổn thương ngoài buồng trứng phổ biến và có thể phát hiện được gồm có ứ dịch vòi trứng, nang cạnh buồng trứng, và u nang vùi phúc mạc (PIC). Những tổn thương đó là những thực thể lành tính, và thường có thể chẩn đoán chính xác dựa trên các dấu hiệu siêu âm. Trong một số trường hợp, tiền sử của bệnh nhân cũng cung cấp các dấu hiệu để chẩn đoán nguyên nhân.
Ứ dịch vòi trứng (Hydrosalpinges)
Các dấu hiệu giúp phân biệt ứ nước vòi trứng với các khối phần phụ khác bao gồm khối hình ống kéo dài có các khía đối nhau ở thành (dấu hiệu “eo”, chỗ thắt lại-“waist” sign) (Hình 12a)[29]. Một dấu hiệu phổ biến khác là vách ngăn không hoàn toàn do ống gấp lại (Hình 12b)[30]. Các thay đổi của thành ống cũng có thể được dùng để phân biệt bệnh cấp tính với mạn tính: thành dày có hình dạng “bánh răng”-“cogwwheel” là phổ biến trong viêm cấp tính, trong khi các nốt nhỏ ở thành giống các hạt trên chuỗi hạt gợi ý tình trạng giãn mạn tính (Hình 12c) [30]. Các thực thể có thể giả ứ dịch vòi trứng gồm có các tĩnh mạch giãn căng, ngoằn ngoèo và quai ruột; chỉnh tăng gain để tìm dòng chảy chậm và dùng đầu dò ép thường có hiệu quả để phân biệt những thực thể này với ứ dịch vòi trứng.
F12.medium
Hình 12. Ứ nước vòi trứng. (a) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt phẳng đứng dọc qua buồng trứng trái (*) cho thấy một nang thuôn dài ở sát cạnh (buồng trứng) có các khía đối nhau ở thành (mũi tên), các dấu hiệu này là dấu hiệu “eo” đặc trưng của ứ nước vòi trứng.
F12b.medium
 Hình 12. Ứ nước vòi trứng. (b) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng dọc qua phần phụ trái ở một bệnh nhân khác cho thấy một cấu trúc xoắn hình ống ngay sát nhưng vẫn cách biệt với buồng trứng trái (*). Bên trong cấu trúc này có các vách không hoàn toàn do ống gấp lại, đây là biểu hiện của vòi trứng.
F12c.medium
 Hình 12. Ứ nước vòi trứng. (c) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng ngang qua phần phụ trái của bệnh nhân thứ ba cho thấy vòi trứng trái bị giãn (các dấu điện tử) ống bị gấp khúc và có các chấm nhỏ li ti ở thành (mũi tên) là các nếp bên trong của vòi trứng trong tình trạng ống bị giãn mạn tính. Khi ống bị giãn và dày lên ít, các nếp gấp kém rõ, tạo thành hình bánh răng.
Nang cạnh buồng trứng
Các nang cạnh buồng trứng là các thành phần tồn lưu bẩm sinh mọc từ ống Wolf ở mạc treo buồng trứng. Chúng có kích thước rất biến đổi và được báo cáo chiếm từ 10% – 20% các khối phần phụ [31]. Các nang cạnh buồng trứng điển hình là tròn cho đến bầu dục, nang đơn thuần, và tựa vào nhưng không làm biến dạng buồng trứng (Hình 13). Tuy nhiên, đôi khi chúng có thể ấn lõm vào buồng trứng và giả một nang buồng trứng lồi ra ngoài; trong những trường hợp này, có thể dùng đâu dò đường âm đạo ép và đẩy tách hai cấu trúc tiếp giáp nhau (Hình 14). Mấu chốt để chẩn đoán là nhận ra buồng trứng cùng bên là một cấu tước tách biệt với nang. Trong một nghiên cứu 42 bệnh nhân có nang cạnh buồng trứng (đã được chứng minh bằng phẫu thuật) được siêu âm đường thành bụng thì phát hiện buồng trứng cùng bên trong 76% và nang cạnh buồng trứng có kích thước trung bình 8 cm [31]. Bởi vì hiện nay siêu âm đường âm đạo được dùng nhiều hơn nên có thể xác định nang nhỏ hơn và nhìn thấy buồng trứng tách biệt được nhiều hơn.
F13.medium
Hình 13. Nang cạnh buồng trứng phát hiện tình cờ ở một phụ nữ 23 tuổi có kinh nguyệt không đều. Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cắt đứng dọc qua phần phụ trái cho thấy một nang đơn thuần (*) liên tiếp nhưng tách biệt rõ ràng với buồng trứng. Các tăng âm phần trên của nang là nhiễu ảnh do dội lại (reverberative artifact).
F14a.medium
Hình 14. Nang cạnh buồng trứng ở một phụ nữ 28 tuổi cảm thấy khó chịu mơ hồ ở bên phải khung chậu. (a) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt phẳng cắt đứng dọc buồng trứng phải phát hiện một nang có vẻ lồi ra từ buồng trứng.
F14b.medium
 Hình 14. Nang cạnh buồng trứng ở một phụ nữ 28 tuổi cảm thấy khó chịu mơ hồ ở bên phải khung chậu. (b) Trên ảnh siêu âm đường âm đạo cắt dọc, ép đầu dò vào buồng trứng phải và chỗ nang dính vào buồng trứng thấy hai cấu trúc này tách biệt ra rõ ràng, do đó có thể chẩn đoán nang cạnh buồng trứng.
U nang vùi phúc mạc (Peritoneal Inclusion Cyst, PIC)
U nang vùi phúc là một loại u nang giả, có dịch tụ bên trong do dính phúc mạc. Dịch này do buồng trứng tạo ra sau một tổn thương xảy ra ở phúc mạc; dó đó u nang vùi phúc mạc thường được phát hiện liên quan với lạc nội mạc tử cung (endometriosis), bệnh viêm ở khung chậu, hoặc sau phẫu thuật. U nang vùi phúc mạc có thể được nhận ra dựa trên hai đặc điểm chủ chốt.
1. Không có thành. U nang vùi phúc mạc điển hình có hình dạng không đều dựa theo và được xác định bởi bờ của các cấu trúc bao quanh (Hình 15a).
2. Bao bọc buồng trứng. Buồng trứng nằm ở bên trong hoặc ở ngoại vi ổ tụ dịch (Hình 15b) [32,33].
Nếu các dải phúc mạc bám dính mà dày lên và có mạch máu thì u ang vùi phúc mạc có thể bị diễn giải sai thành u buồng trứng. Tuy nhiên, sai sót này không nên xảy ra khi bệnh nhân có tiền sử thích hợp và khi có hai đặc điểm chủ chốt đã đề cập ở trên.
F15a.medium
Hình 15. U nang vùi phúc mạc ở một phụ nữ 42 tuổi có tiền sử lạc nội mạc tử cung. Bệnh nhân được siêu âm tiểu khung vì đau và căng phồng tiểu khung. (a) Ảnh siêu âm đường thành bụng, mặt cắt chếch-ngang phần phụ trái thấy một cấu trúc dạng nang có hình dạng dựa theo các cấu trúc bao quanh. Một dải dính phuc mạc (mũi tên) chạy ngang trong nang.
F15b.medium
Hình 15. U nang vùi phúc mạc ở một phụ nữ 42 tuổi có tiền sử lạc nội mạc tử cung. Bệnh nhân được siêu âm tiểu khung vì đau và căng phồng tiểu khung. (b) Ảnh siêu âm đường âm đạo, mặt cứt đứng dọc phần phụ trái cho thấy bản chất thụ động của cấu trúc dạng nang này, nó bao quanh và bọc buồng trứng trái.
Ghi chú
Tỉ số khả dĩ (likelihood ratio) bằng 200 cho phép chẩn đoán nang buồng trứng xuất huyết với độ tin cậy rất cao (có thể xem thêm tại phần Ghi chú bài “siêu âm hẹp động mạch thận” trong blog này). Tỉ số khả dĩ thường được sử dụng trong trình bày kết quả nghiên cứu chẩn đoán hình ảnh và rất hữu ích trong thực hành nên thời gian tới tôi sẽ giới thiệu chi tiết hơn.