Y tế nước ta đi ngược “phòng bệnh hơn chữa bệnh”!

“Người xưa có câu “phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Tuy nhiên, hệ thống y tế ở nước ta hiện nay đang đi ngược phương châm này. Hệ thống y tế dự phòng không được quan tâm đúng mức, thậm chí vị thế quá thấp so với hệ thống điều trị”.

Ngày 27/10, TS.BS Lê Trường Giang, Chủ tịch Hội Y tế Công cộng TPHCM đưa ra quan điểm trên tại Hội nghị Khoa học Y tế Công cộng  TPHCM lần thứ I.

Mức chi cho hoạt động y tế công cộng quá thấp

Theo TS.BS Lê Trường Giang, hệ thống y tế công cộng ngày càng đối mặt với nhiều thách thức cùng với sự xuất hiện của nhiều loại dịch bệnh mới như: H5N1, SARS, tay chân miệng do EV71…, các loại dịch bệnh cũ còn tồn tại và có nguy cơ bùng phát; sự gia tăng của các bệnh mạn tính không lây như: tim mạch, ung thư, tiểu đường, tâm thần; tai nạn giao thông, tai nạn sinh hoạt, vấn đề mất an toàn vệ sinh thực phẩm ngày càng gia tăng.

Do đó, đòi hỏi đối với hoạt động phòng chống dịch bệnh ngày càng gia tăng. Áp lực công việc cho hoạt động này cũng ngày càng gia tăng, nhưng hệ thống y tế công cộng chưa được sự quan tâm đúng mức.

Các bệnh mạn tính không lây như tim mạch, ung thư, tiểu đường... ngày càng gia tăng.

Tại TPHCM, ngân sách chi cho hoạt động y tế công cộng chỉ đạt bình quân 25,8% tổng chi cho sự nghiệp y tế, thấp hơn định mức mà Quốc hội đề ra (ít nhất là 30%). Mức này thấp hơn nhiều so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (chi phí cho y tế dự phòng phải lớn hơn 50%).

Do thiếu sự quan tâm, hoạt động y tế dự phòng hiện nay cũng rất yếu. Các trung tâm y tế dự phòng quận/huyện không được ký hợp đồng bảo hiểm y tế; mạng lưới cấp cứu ngoại viện chỉ đáp ứng dưới 1% nhu cầu của người dân và không đủ khả năng ứng phó trước thiên tai, thảm họa; đầu tư phòng xét nghiệm y khoa dàn trải, không đảm bảo chất lượng xét nghiệm; cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện thực địa của hệ thống y tế công cộng quá thiếu và lạc hậu, không đáp ứng được yêu cầu hoạt động.

Ngoài ra, nguồn nhân lực y tế công cộng cũng vừa thiếu vừa yếu, các chính sách đối với cán bộ y tế công cộng chưa thỏa đáng cả về thu nhập lẫn nâng cao năng lực, dịch vụ y tế công cộng có thu phí chưa phát triển nên hệ thống hoạt động chủ yếu vẫn theo chế độ bao cấp…

Cần thay đổi tư duy quản lý, đầu tư cho y tế công cộng

TS.BS Lê Trường Giang cho biết thêm, cơ chế chính sách Nhà nước trên thực tế không thể hiện được quan điểm “phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Nhà nước đã quan tâm cho cán bộ dự phòng được hưởng phụ cấp đặc thù nghề nghiệp với mức cao nhất là 70% mức lương nhưng trên thực tế thu nhập chính thức của cán bộ y tế dự phòng luôn thấp hơn nhiều so với cán bộ y tế điều trị.

Nhà nước xác định giá trị xã hội của hệ thống y tế công cộng thấp hơn hệ thống y tế điều trị thể hiện qua việc xếp hạng cơ sở y tế. Hiện nay, Trung tâm Y tế Dự phòng TPHCM cũng chỉ được xếp hạng tương đương với một bệnh viện loại 3 (bệnh viện tuyến quận/huyện), trong khi phần lớn các bệnh viện thành phố đều được xếp hạng 1 từ nhiều năm qua.

Trước tình hình đó, Hội Y tế Công cộng TPHCM kiến nghị, cần có chiến lược tổng thể, toàn diện và lâu dài để phát triển nguồn nhân lực y tế công cộng. Cải cách hệ thống đào tạo cán bộ y tế công cộng theo hướng vừa đa dạng vừa chuyên sâu: bác sĩ gia đình, bác sĩ y học dự phòng, cử nhân y tế công cộng, các cán bộ tâm lý, xã hội…

Bên cạnh đó, cần tăng cường chính sách chăm lo cho cán bộ y tế công cộng cả về thu nhập lẫn bồi dưỡng nâng cao tay nghề, đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động y tế công cộng theo hướng phát triển hệ thống dịch vụ y tế công cộng có thu phí; đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hệ thống y tế công cộng.

Theo Bùi Hương

Kiến thức