Bệnh giang mai

06 Jan

1.Giang mai là gì ?
Giang mai là một bịnh nhiễm trùng do vi Treponema pallidum. Bịnh tiến triển qua 3 giai đoạn hoạt động và một gia đoạn tiềm ẩn. Giai đoạn đầu những vết loét xuất hiện trong những vùng tiếp xúc sinh dục như  dương vật, miệng và hậu môn. Những hạch phồng lên không đau thường hiện diện trong vùng có săng như trong vùng bẹn của những bịnh nhân có tổn thương. Vết loét biến mất sau đó, bịnh tái phát lại sau vài tháng như một giang mai thứ phát.

-         Giang mai thứ phát là giai đoạn bịnh toàn thân có nghĩa là có tổn thương ở nhiều cơ quan. Vì thế trong giai đoạn này bịnh nhân trải qua nhiều triệu chứng khác nhau mà thường nhất là nổi hồng ban ở da. Thêm vào đó giang mai thứ phát có thể liên quan một cách tiềm ẩn đến bất cứ phần nào của cơ thể như sưng hạch bẹn, cổ, tay, viêm khớp, bịnh lý thận, và những bất thường ở gan. Giai đoạn này nếu không điều trị giang mai có thể tồn tại dai dẳng hoặc biến mất.

-         Hậu quả của giang mai thứ phát là bịnh nhân mang mầm bịnh mà không có triệu chứng. Ðây là giai đoạn tiềm ẩn của bịnh. Giai đoạn tiềm ẩn này có thể có hay không và kéo dài hơn 20 năm thì phát triển giai đoạn 3. Ðây cũng là giang mai toàn thân và có thể gây ra nhiều vấn đề bao gồm :

1.    Dãn những mạch máu của tim dẫn đến bịnh lý tim mạch.

2.    Phát triển những nốt lớn trong những cơ quan khác nhau của cơ thể.

3.    Nhiễm trùng não gây ra đột quị hoặc lú lẫn tâm thần.

4.    Liên quan đến mắt dẫn đến giảm thị lực.

5.    Liên quan đến tai dẫn đến điếc.

2.      Giang mai được chẩn đoán như thế nào ?

Chẩn đoán săng (giai đoạn nguyên phát) có thể được làm bằng cách xem những chất tiết của vết loét dưới kính hiển vi. Tuy nhiên, cần xem dưới kính hiển vi nền đen để phân biệt được xoắn khuẩn Treponema. Vì kỹ thuật soi này ít khi được dùng nên chẩn đoán và điều trị thường dựa trên sự xuất hiện của săng. Ðối với giang mai giai đoạn II, III chẩn đoán được dựa trên test kháng thể để phát hiện đáp ứng miễn dịch của cơ thể với vi khuẩn Treponema.

Test máu chuẩn tìm giang mai là VDRL. Test này xác định đáp ứng đối với nhiễm trùng nhưng không tìm được nguyên nhân thật sự của nhiễm trùng. Mặc dù những test này rất hiệu quả trong việc phát hiện bằng chứng nhiễm Treponema nhưng nó cũng tạo ra một số dương tính giả. Vì thế bất kỳ test non- treponema nào dương tính thì cũng phải được xác nhận bằng test treponema. 

-         Cả hai test non-treponema và treponema chỉ dương tính trong khoảng 50% những bịnh nhân có săng làm cho không chắc chắn trong việc chẩn đoán giang mai nguyên phát. Những bịnh nhân ở giai đoạn II, III thì hầu như có test VDRL, RPR cũng như MHA-TP hoặc FTA-ABS dương tính. Một vài tháng sau điều trị những test non-treponema sẽ giảm đến mức  không phát hiện hoặc mức thấp. Tuy nhiên những test Treponema thì vẫn dương tính  sau đó dù có hay không việc điều trị giang mai.

 3. Giang mai được điều trị như thế nào ?

Dựa trên giai đoạn của bịnh, điều trị giang mai được tóm tắt trong bảng sau :

Giai đoạn của bịnh	Ðiều trị thích hợp	Những cách điều trị khác
Giai đoạn nguyên phát Giai đoạn thứ phát	Benzathine penicillin chích, 2,4 triệu đvị (liều duy nhất)	Doxycycline 100mg,uống 2 lần/ngày /14 ngày. Tetracycline 500mg uống 4 lần/ngày/14 ngày.
Nhiễm trùng tiềm ẩn (> 1 năm), có bịnh tim mạch, hoặc gôm giang mai	Benzathine penicillin G, chích, 4 tr Ðơn vị mỗi tuần khoảng 3 tuần.	Doxycycline 100mg,uống 2 lần/ngày / 28 ngày. Tetracycline 500mg uống 4 lần/ngày/28 ngày.
Giang mai thần kinh	Aqueous crystallinepenicillin G 18-24 tr đv chích tĩnh mạch mạch/ngày/10-14 ngày	Procain penicillin chích 2,4 tr đơn vị mỗi ngày cùng với probenecid 500mg uống 4 lần /ngày/10- 14 ngày.

 4.Người ta nên làm gì nếu tiếp xúc với người bịnh giang mai ?

          Bất cứ ai tiếp xúc tình dục với người có vết loét, hoặc hồng ban giang mai thì có nguy cơ bị nhiễm giang mai cao. Những người tiếp xúc tình dục trong vòng 90 ngày khi  người bạn tình được chẩn đoán giang mai giai đoạn đầu, giai đoạn II hoặc tiềm ẩn thì nên được điều trị một trong những cách như đối với giang mai nguyên phát hoặc giai đoạn II. Nếu tiếp xúc tình dục sau hơn 90 ngày người kia mới bị bịnh giang mai thì nên đi thử test non- treponema. Nếu test này không làm được hoặc khó theo dõi bệnh thì nên điều trị luôn như giang mai giai đoạn I, II. Cuối cùng, những người tiếp xúc tình dục trong thời kỳ lâu dài (trên 1 năm ) mà sau đó có nhiễm giang mai tiềm ẩn, hoặc giai đoạn III thì nên được đánh giá bởi bác sĩ và làm những xét nghiệm về giang mai. Quyết định điều trị hay không nên dựa vào bịnh nhân có triệu chứng của giang mai giai đoạn I, II, III và những xét nghiệm máu về bịnh giang mai.