. Trình bày vai trò của hệ giao cảm và phó giao cảm trong điều hòa hoạt động của tim.

1.       Trình bày vai trò của hệ giao cảm và phó giao cảm trong điều hòa hoạt động của tim.

-       Hoạt động của tim luôn thay đổi để phù hợp với nhu cầu của cơ thể:

s  Khi nghỉ ngơi lưu lượng tim khoảng 4- 5l/ ph

s  Lúc vận cơ nặng lưu lượng tim có thể tăng lên từ 4- 6 lần để phù hợp với nhu cầu về oxy của cơ thể tăng lên gấp khoảng 20 lần so với bình thường.

-       Tim có sự thích nghi và đáp ứng được với nhu cầu đó là nhờ cơ chế điều hòa cơ bản:

s  Tự điều hòa theo cơ chế Frank- Starling

s  Điều hòa theo cơ chế thần kinh và thể dịch

Vai trò của hệ thần kinh tự chủ trong điều hòa hoạt động của tim

-       Hệ thần kinh phó giao cảm

s  Trung tâm TK phó giao cảm điều hòa hoạt động của tim nằm ở hành não, đó là nhân dây thần kinh số X.

o  Các sợi trước hạch của dây X đi tới hạch phó giao cảm nằm ngay trong cơ tim

o  Các sợi sau hạch phó giao cảm chi phối hoạt động của nút xoang và nút nhĩ- thất

s  Thí nghiệm chứng minh vai trò của dây X đối với hoạt động tim: cắt dây TK X ở đoạn cổ của chó thí nghiệm, dùng dòng điện cảm ứng kích thích liên tục đầu ngoại biên của dây X cho thấy:

o  Nếu kích thích với cường độ vừa phải (tới ngưỡng) làm tim đập chậm và yếu, quan sát thấy tim bóp yếu đi và giãn to ra.

o  Nếu tăng cường độ kích thích thì tim ngừng đập.

o  Nếu cứ tiếp tục kích thích thì tim đập trở lại, đó là hiện tượng thoát ức chế do:

¸     Bó His phát xung động, vì bó His không chịu sự chi phối của dây X

¸     Hoặc do khi tim ngừng đập máu về tâm nhĩ nhiều làm cho áp suất máu trong tâm nhĩ tăng lên, kích thích nút xoang phát xung động trở lại.

s  Tác dụng của hệ phó giao cảm đối với hoạt động của tim

o  Giảm tần số tim (tim đập chậm hơn)

o  Giảm lực co bóp cơ tim (tim đập yếu hơn)

o  Giảm trương lực cơ tim (cơ tim mềm hơn)

o  Giảm tốc độ dẫn truyền xung động trong tim, thể hiện bằng khoảng PQ trên điện tâm đồ dài ra.

o  Giảm tính hưng phấn của cơ tim

s  Hệ thần kinh phó giao cảm tác dụng lên tim thông qua hóa chất trung gian là Ach.

-       Hệ thần kinh giao cảm

s  Trung tâm thần kinh giao cảm điều hòa hoạt động tim

o  Nằm ở sừng bên chất xám tủy sống đoạn lưng 1- 3, từ đây có các sợi TK đi tới hạch giao cảm nằm gần cột sống

o  Có một số sợi xuất phát từ sừng bên chất xám tủy sống đoạn cổ 1- 7 đi đến hạch giao cảm.

o  Các sợi sau hạch đi tới nút xoang, nút nhĩ- thất và bó His.

s  Kích thích dây thần kinh giao cảm đến tim gây ra các tác dụng:

o  Tăng tần số tim (tim đập nhanh hơn)

o  Tăng lực co bóp cơ tim (tim đập mạnh hơn)

o  Tăng trương lực cơ tim (cơ tim rắn hơn)

o  Tăng tốc độ dẫn truyền xung động trong tim

o  Tăng tính hưng phấn của cơ tim

s  Hệ TK giao cảm tác dụng lên hoạt động tim thông qua hóa chất trung gian là noradrenalin.